Eftirmæli: Bjarnfríður Leósdóttir

Bjarnfríður Leósdóttir er ein þeirra sem gleymast ekki svo glatt eftir að kynni hafa tekist. Þessi einbeitta kona var sannfæringarkrafturinn holdi klæddur og lét sig ekki í rökræðum fyrr en í fulla hnefana. Eftir að hafa verið sannfærð um að til væru hugsanlega fleiri leiðir að markinu en sú augljósasta.

Þegar ég hóf störf sem blaðafulltrúi ASÍ í þeim barningi sem seinna hlaut nafnið Sólstöðusamningar sumarið 1977, hitti ég í fyrsta sinn marga forystumenn verkalýðshreyfingarinnar sem ég hafði einungis kynnst sem blaðamaður, í gegnum símann. Þarna voru Magnús Kjartansson úr Vestmannaeyjum, Aðalheiður Bjarnfreðsdóttir formaður Sóknar, Pétur Sigurðsson Vestfjarðajarl, Sigfinnur Karlsson af Neskaupstað og Bjarnfríður Leósdóttir ofan af Skaga. Og miklu fleiri hvaðanæva að.

Bjarnfríður fann upp hugtakið refsibónus, sem átti eftir að vera fyrirferðamikið í umræðunni um kjör bónuskvenna í fiski. Það var hennar hópur, fiskverkakonurnar sem stóðu við ljósaborðin í frystihúsunum og hreinsuðu fiskinn í bónus áður en honum var pakkað í umbúðir til frystingar. Hún taldi á þeim brotið, reynt væri að hafa af þeim fullan bónus með fláræði í útreikningi launa. Og lét sig ekki.

Satt að segja voru ekki allir félagar hennar ánægðir með málflutninginn. Þeim þótti hún þver og einstrengingsleg auk þess sem þetta hugtak, refisbónus, væri rangt, misvísandi í besta falli og gæfi ranga mynd af því sem til umræðu var. En orðið lifði sem nokkurs konar táknmynd þess óréttlætis sem lægst launaða verkafólk samfélagsins þurfti að búa við. Meira að segja Bubbi kom því fyrir í einum af sínum fyrstu stéttarbaráttutextum um atvinnurekandann vonda sem skellti refsibónusnum á færibandaliðið ef það var með múður.

Í minningunni er Bjarnfríður ein af þessum persónum í flórunni sem standa upp úr, mest vegna persónuleikans, ákveðninnar og þrjóskunnar, sem gat gert samferðamennina í verkalýðshreyfingunni verulega pirraða á köflum en stóð með sínu fólki út í það óendanlega. Það gerðu raunar allir hinir líka, en í stórum hópi sem fjallar um kaup og kjör verkafólks sem lifir við mismunandi aðstæður hér og þar um landið er ekki endilega til nein ein absolút leið eða nálgun. Því reyndi stundum á þolinmæði og langlundargeð. Og sómakonan Bjarnfríður gat verið ansi erfið viðureignar ef því var að skipta.

Nú hefur hún kvatt þetta jarðlíf, sem hún hafði svo mikil áhrif á, og eftir er ekkert annað en að þakka fyrir skemmtileg og áhrifarík kynni. Blessuð sé minning hennar.

Haukur Már Haraldsson