Skrýtin bók um eiginlega ekkert

Eftir Karl Th. Birgisson

Bylting – og hvað svo? eftir Björn Jón Bragason (Salka 2015) er sérkennileg bók. Hún virðist ekki geta gert upp við sig hvað hún ætlar að vera – annað en skrýtin.

Í formála segir höfundur meginniðurstöðu bókarinnar vera hversu afdrifarík mistök það hafi verið að skipta um ríkisstjórn snemma árs 2009. Svona yfirlýsingar ætti ekki að gefa ef ekki er ætlunin að standa við þær.

Bókin er sundurlaus rakning atburða – í henni er ekkert sem líkist atburðarás eða orsakasamhengi – frá Hruni og langt fram eftir kjörtímabili vinstri stjórnarinnar. Þar er sjónum rennt víða og að því er virðist tilviljanakennt, ýmist að gömlum hugleiðingum Björns Bjarnasonar í ríkisstjórn Geirs Haarde,  fimmaurabröndurum Davíðs Oddssonar, ríkisstjórnarmyndun eða innanbúðarátökum í Vinstri grænum.

Í bókinni er hvergi minnzt á stærstu viðfangsefni vinstri stjórnarinnar – ríkisfjármálin og atvinnuleysið – en úrlausn hvors tveggja verður í öðrum sögubókum talin til afreka, og var heldur ekki tilviljun.

Þess í stað er síðasti þriðjungur bókarinnar lagður undir fall „litlu“ fjárfestingarbankanna og sparisjóðanna. Svo er Icesave náttúrlega á sínum stað, Sjóvá fær að fljóta með og höfundur er sérlega áhugasamur um kenningar Víglundar Þorsteinssonar.

Inn á milli fær lesandinn að kynnast speki og draumförum Guðna Ágústssonar.

Í stuttu máli kemur í bókinni ekkert nýtt fram um neitt af því sem um er fjallað. Jú, annars, tvennt kemur nýtt fram: Áðurnefndur draumur Guðna Ágústssonar og kjaftasögur af Jóni Baldvini Hannibalssyni, sem við skoðun hafa reynzt jafnáreiðanlegar og svefnlæti Guðna.

Um allt annað hefur verið skrifað mikið og betur – ég nefni bara nýlega bók Steingríms J. Sigfússonar og bók Sigurðar Más Jónssonar um Icesave – enda vitnar höfundur óspart til þeirra og annarra áður útgefinna heimilda.

Það sem verra er: Í bókinni er enginn þráður, engin greining, engin tilgáta, engin tilraun til að réttlæta fyrir lesandanum að hún hafi yfirleitt verið skrifuð og hann sé því að eyða tíma sínum í að lesa hana.

Það er þakkarvert að sagnfræðingar fjalli um samtímasögu. Hlutverk þeirra er að setja viðburði nýliðins tíma í samhengi, bregða nýju ljósi á þá og draga fram þræði sem hafa farið framhjá okkur. Hvergi örlar á slíku í bók Björns Jóns. Leitt með það.

Þessi undarlega bók hefur þó einn stóran kost: Hún er lipurlega skrifuð og því fljótlesin.