Afar hæpið verkfall

Ég er eiginlega dálítið hissa á því að læknar skuli geta réttlætt það siðferðilega fyrir sjálfum sér, að fara í verkfall. Læknar eru nefnilega ekki eins og hver önnur starfstétt. Þetta er fólkið sem við treystum fyrir lífi okkar. Öldum saman lögðu læknar á sig mikið erfiði og langferðir til bjarga lífi og sýndu oft mikinn kjark, snarræði og fórnfýsi.

Þegar ég hugsa aftur í tímann, til bernsku minna, kemur einn tiltekinn læknir ósjálfrátt upp í hugann. Það er Hörður Þorleifsson, sem gerðist héraðslæknir á Hvammstanga fyrir svo sem 60 árum. Hann keypti sér stóran bíl, að mig minnir aflagðan sjúkrabíl, og fór á honum allra sinna ferða um læknishéraðið.

Jú, vissulega var þessari bíll talsvert dýr í rekstri og Herði hefði vissulega dugað venjulegur Willys-jeppi, en ungi læknirinn tók starf sitt svo alvarlega að hann vildi geta sett fárveikan sjúkling á sjúkrabörurnar, sem hann hafði aftur í, og tekið hann með sér beina leið á sjúkrahús. Þetta útskýrði hann fyrir pabba og enn í dag situr þessi minning alveg skýr í höfði mér.

Vera má að hann hafi fengið einhvern lítils háttar styrk til að reka sjúkrabílinn sinn, en ég dreg það í efa. Málið snerist ekki um peninga, heldur um fólk. Og kannski líka ábyrgðartilfinningu og sjálfsvirðingu læknisins.

Samfélag okkar hefur gjörbreyst á 60 árum. Framförunum verður tæpast lýst með orðum. En stundum saknar maður gamalla viðhorfa. Og mér er það visst áfall að sjá lækna fara í verkfall. Mér finnst það í rauninni segja meira um hugarfar en launakjör.

Veit ég vel að byrjunarlaun lækna eru lág, jafnvel svo lág að það mætti kannski kalla til skammar. Aðrir læknar hafa gríðarhá laun, allavega á íslenskan mælikvarða. Læknar eru ekki allir í sama launaflokki.

Allt annað mál er svo það, að íslenskir læknar ýmist flýja land eða snúa ekki aftur heim úr námi – að hluta vegna bágra launakjara. En það vandamál verður ekki leyst með verkfalli. Það er vandamál okkar allra og á eiginlega lítið skylt við kjarabaráttu.

Til að leysa þann vanda þarf bæði launahækkanir og verulegar úrbætur varðandi vinnuaðstöðu, tækjabúnað, húsakost og almennan aðbúnað. Sennilega halda læknar nefnilega áfram að streyma úr landi, þótt þeir fái heila milljón á mánuði í byrjunarlaun ef við höldum áfram að láta húsakost og tæki grotna niður og réttum þeim svo kannski búrhnífinn til að skera upp hjartasjúklinga.

Þennan vanda ættu íslensk stjórnvöld að vinda sér í að leysa ótilkvödd.

Mér skilst að læknar sem útskrifast frá Háskóla Íslands undirriti enn stutta yfirlýsingu, sem runnin er frá eiðstaf Forn-Grikkjans Hippókratesar. Hippókratesareiðinn er að finna í fullri lengd á Vísindavef Háskóla Íslands í þýðingu Kristínar Ólafsdóttur. Mig langar að vitna í eina málsgrein:

Hvar, sem mig ber að garði, mun ég kosta kapps um að líkna sjúkum og varast að valda mönnum viljandi óheillum eða tjóni og sérstaklega forðast að misbjóða líkömum karla eða kvenna, hvort heldur eru frjálsborin eða ánauðug.

Þótt læknaverkfall setji mannslíf kannski ekki í bráða hættu, veldur það samstundis bæði „óheillum“ og „tjóni“.

Sem sagt: Kæru læknar. Haldið áfram að líkna sjúkum. Við erum mörg sem viljum leggjast með ykkur á árarnar og knýja stjórnvöld til að endurbyggja heilbrigðiskerfið og bæta bæði kjör ykkar og starfsaðstæður. Við skulum vinna að því öll saman. Þenjið endilega kjaft við heilbrigðisráðherrann og þingið. En látið ástandið ekki bitna á saklausum.