Ætti að vera blómstrandi atvinnugrein

Landvernd hefur kært Norðurál til Neytendastofu og krefst þess að auglýsingar fyrirtækisins verði  stöðvaðar tafarlaust. Auðvitað er margt villandi í þessum auglýsingum. Ál er t.d. ekki grænn málmur. Eini græni málmurinn sem ég hef séð er gamall kopar, tærður af svokallaðri „spanskgrænu“.

En auglýsingar Norðuráls eru sosum ekkert öðruvísi en ímyndarauglýsingar eru yfirleitt. Raunar sýnist mér þær auglýsingar heyra til undantekninga, þar sem ekki er verið að ljúga einhverju að okkur, eða a.m.k. koma okkur til að trúa einhverjum furðulegum hálfsannleika. Þvotta- og hreinsiefnaauglýsingar eru ágætt dæmi. Sum þessi efni eigum við að kaupa vegna þess að þau eru svo áhrifarík, svona eins og „hvítur stormsveipur“. Önnur eigum við endilega að kaupa af því að þau eru svo umhverfisvæn.

Ég minnist þess satt að segja ekki að hafa séð báða eiginleikana auglýsta saman.

Það væri gaman að sjá opinbera fræðastúdíu þar sem auglýsingar væru bornar saman við raunveruleikann. Snúast tryggingar um fólk? Til hvers á ég að fá afslátt alveg hægri vinstri? Og skyldi í rauninni vera skemmtilegt að versla í Hagkaupum? Það væri gaman að sjá slíkum spurningum svarað í háskólaritgerð.

Það er auðvitað öllum frjálst að kæra. Gallinn er sá að það er ekki til neins. Ég gæti auðvitað keypt eitthvað í Hagkaupum, geymt kvittunina og sagt sem satt er, að mér hafi þótt ferðin fremur leiðinleg. En ég fengi engar bætur og verslanakeðjan enga sekt. Það hafa vissulega verið sett ýmis lög sem ætlað er að vernda neytendur gegn bellibrögðum fyrirtækja, en það hefur allajafna „gleymst“ að setja viðurlög sem bíta. Þegar viðurlög eru á annað borð einhver, eru þau yfirleitt einhvers konar „stjórnvaldssektir“, sem langoftast er hægt að áfrýja og fá felldar niður eða lækkaðar um svo sem 90%.

Það væri ómaksins virði að snúa þessu alveg á haus, taka öll þessi neytendaverndarlög í gegn og setja þetta allt saman undir almennan skaðabótarétt. Þá gæti hver sem heyrði eða sæi villandi auglýsingu kært og ætti sjálfkrafa rétt á skaðabótum frá auglýsandanum að því einu tilskyldu að hann færði haldbær rök fyrir því að auglýsingin væri í rauninni villandi. Og auðvitað gæti öll þjóðin kært sömu auglýsinguna eftir að úrslit prófmálsins væru ljós.

Að kæra fyrirtæki fyrir að auglýsa ósannindi ætti í rauninni að vera blómstrandi atvinnugrein. Það yrði að vísu stutt gaman, en skemmtilegt.

Ég veit svo varla hvort maður á að telja til kosta eða galla, það fjöldaatvinnuleysi og fjöldagjaldþrot auglýsingastofa, sem óhjákvæmlega fylgdi í kjölfarið.