VEIÐIGJÖLD 2015. Fjórði hluti
Í fyrsta og öðrum hluta þessarar greinar var fjallað um þau rök sem í frumvarpinu eru færð fyrir því að halda veiðigjöldunum svo lágum að þau skilja meginhluta auðlindarentunnar eftir hjá útgerðinni að eigandi hennar fær nær ekkert í sinn hlut og gerðir voru útreikningar á arði og auðlindarentu í sjávarútvegi og hlutdeild þjóðarinnar í henni. Í þriðja hlutanum var rætt um reiknigrunn og útreikning veiðigjalds. Í þessum síðasta hluta þessarar greinar verður fjallað um leiðir til að hafa áhrif á veiðigjöldin. Ennfremur verður rætt um svokallaða staðgreiðslu veiðigjalds og það óhagræði sem kvótalausar útgerðir hafa af henni.
V Sniðgönguleiðir.
Tekjuskattlagning hefur þann ókost að erfitt er að koma í veg fyrir skattalegar ráðstafanir í þeim tilgangi að lækka skattstofninn annað hvort með því að tekjum er leynt eða kostnaður er blásinn upp. Þessir möguleikar eru yfirleitt ekki fyrir hendi þegar gjöld eru lögð á magn eins gert er með veiðigjaldi. Þetta á þó ekki við ef gjaldandinn hefur tök á því að hafa áhrif á fjárhæð gjaldsins. Í frumvarpinu er gert ráð fyrir að miða veiðigjaldið hverju sinni við svokallað EBT, sem er þeim ókosti búið að vera háð ráðstöfunum gjaldendanna.
Aukin skuldsetning og hækkun vaxtagjalda
EBT skv. frumvarpinu er ónothæft sem reiknigrunnur fyrir veiðigjald eins og bent hefur verið á m.a. vegna þess allur vaxtakostnaður er dreginn frá tekjum án tilllits til þess hvort hann er vegna veiða og vinnslu eða vegna annarra fjárfestinga og peningalegra eigna. Þetta þýðir að EBT má lækka með aukinni skuldsetningu, hvort sem hún þjónar sjávarútvegi eða ekki. Þetta er hvati fyrir eigendur útgerða til að taka fé út úr rekstri með hærri arðgreiðslum eða kaupum á hlutabréfum og öðrum peningalegum eignum og láta fyrirtækið taka lán í þess stað. Skuldsetningu má líka auka með lánveitingum milli tengdra aðila t.d. vegna kvótaviðskipta o.fl. Þetta er aðferðafræðin sem áliðjuverin iðka með þeim árangri að tekjuskattsstofn þeirra hverfur úr landi.
Milliverðlagning
Stór hluti af sölu afla og fiskafurða fer fram á milli skyldra aðila. Innlend vinnslufyrirtæki kaupa afla af útgerðum í eigu sömu aðila og stór hluti af fiskútflutningi fer til dótturfyrirtækja íslensku félaganna erlendis. Alkunna er að fyrirtæki í þessari aðstöðu hneigjast til að haga verðlagningu í þessum viðskiptum með þeim hætti sem kemur þeim best skattalega og víkja frá þeim reglum sem ráða í samskiptum óháðra aðila.
Sá reiknigrunnur sem valinn er fyrir ákvörðun veiðigjaldsins býður upp á þann möguleika að beita milliverðlagningu til að lækka veiðigaldið og verður vafalaust hvati til þess. Við sölu á afla til tengds aðila erlendis á undirverði lækkar EBT útgerðarinnar og sú lækkun skilar sér að fullu í lækkun veiðigjaldsins, sem samkvæmt frumvarpinu á að miða við 35% af EBT. Það mun væntanlega einnig hafa áhrif á skiptaverðið og lækka hlut sjómanna samsvarandi.
Við sölu á afla til innlends tengds aðila eru áhrifin eitthvað minni en samt veruleg þar sem tilfærsla á hagnaði frá útgerð til vinnslu lækkar veiðigjaldið úr 35% í innan við 7%. Auk þess er líklegt að milliverðlagning þrýsti markaðsverði niður og muni því bitna á þeim útgerðum sem ekki eiga vinnslufyrirtæki.
Sameiginlegir hagsmunir og samráð
Einhverjir kunna að segja að einstakar útgerðir séu ekki þess umkomnar að hafa mikil áhrif með eigin skuldsetningu eða milliverðlagningu. Því er til að svara að í fyrsta lagi eru einstaka útgerðir býsna stórar með um og yfir 10% hlutdeild í heildarafla. Í öðru lagi er samstarf þessara aðila auðvelt og þurfa ekki margir að taka þátt til þess að mikill meirihluti útgerðar gangi í takt. Í þriðja lagi eru flest útgerðarfélög landsins með sömu endurskoðendur og ráðgjafa sem auk þess hefur verið beitt af samtökum þeirra sem talsmönnum í baráttu þeirra fyrir því að þeir haldi óskertri auðlindarentu almennings. Smæð einstakra útgerða verður ólíklega hindrun í vegi sameiginlegra hagsmuna hinna stóru.
VI Staðgreiðsla(!) veiðigjalds
Nýmæli í frumvarpinu er svokölluð staðgreiðsla veiðigjalds. Í þessu eins og fleiru eru viðteknum skilgreiningum og rökhugsun fórnað fyrir fegrandi orðræðu. Staðgreiðsla í skattalögum er það þegar sá sem fær tekjur af einhverjum toga verður að sæta því að haldið sé eftir hluta þeirra og hann afhentur innheimtumanni ríkissjóðs. Úthlutun aflamarks er tekjur í hendi þess sem aflamarkið fær. Hann fær í hendur verðmæti sem hann getur ráðstafað að vild, notað sjálfur, selt eða leigt. Hvað svo sem hann gerir með það breytir engu um það að tekjur mynduðust hjá honum á því augnabliki sem honum er úthlutað aflamarki. Staðgreiðsla veiðigjalds er því það að greiða það við úthlutun aflamarks eins og nú er gert því krafa á hann um veiðigjaldið stofnast við úthlutun. Hitt er svo innheimtuatriði að veittur er greiðslufrestur á því í tiltekinn tíma.
Það sem boðað er í frumvarpinu er því engin staðgreiðsla heldur fráhvarf frá henni. En það er ekki allt. Í dag er veiðigjaldið lagt á þann sem fær tekjurnar, þ.e. fær aflamarkið. Með breytingunni sem frumvarpið felur í sér verður hann ekki lengur greiðsluskyldur ef hann selur öðrum kvótann eða leigir hann. Sá sem fær aflamark en selur kvóta eða leigir fær engu að síður auðlindaarðinn. Sá sem kaupir eða leigir kvóta fær engan auðlindaarð en situr uppi með áhættu af veiðunum. Með breytingunni er því ekki verið að láta þann sem fénýtir auðlindina borga veiðigjaldi heldur einhvern annan. Þessi breyting hlýtur að vera ánægjuefni fyrir stofu- og sólarstrandaútgerðir.
Sé það markmið frumvarpsins að fresta greiðslu á veiðigjaldi þeirra sem fá að fénýta fiskveiðiauðlindina væri skynsamlegra að gera það með því að auka sveigjanleika innheimtureglnanna en með því að velta greiðsluskyldunni yfir á leiguliða þeirra.
- Engin skattsvik(Enn um örlátan söngvara) - 16/10/2015
- Örláti söngvarinn - 16/10/2015
- Er Skrokkalda kjarabót? - 20/05/2015
