Skagamaður hnuplar snæri

Sumt er bara of undarlegt.

Þannig er um drög að lagafrumvarpi Sigríðar Andersen dómsmálaráðherra, sem Stundin greinir frá.

Þar segir meðal annars í greinargerð:

„Hér er lagt til að eitt gangi yfir alla þannig að engin nöfn þeirra sem við sögu koma í sakamálum verði birt.“

Og líka:

„Við birtingu dóma og úrskurða skal nema brott úr þeim upplýsingar um einka-, fjárhags- eða viðskiptahagsmuni einstaklinga eða lögpersóna sem eðlilegt er að leynt fari.“

Og ýmislegt fleira sem þið getið lesið í frétt Stundarinnar.

Sko. Ég mun áreiðanlega skrifa meira um þetta þegar fleiri sjónarmið hafa komið fram, og þótt ég efi ekki eitt andartak að frásögn Stundarinnar sé rétt, þá er oftast margt í mörgu.

Í birtingu dóma takast mjög á sjónarmið um persónuvernd og rétt almennings til upplýsinga um dómaframkvæmd. Ég hef sem blaðamaður fylgt þeirri reglu að segja eigi hverja sögu eins og hún er með nöfnum, myndum og öllu öðru, en undanskilja fórnarlömbin ef þess er kostur. Það á næstum því bara við um kynferðisbrot og barnaverndarmál.

Ræðum það betur síðar, en veltum bara fyrir okkur núna hvað þessi texti dómsmálaráðherrans merkir.

„Engin nöfn þeirra sem við sögu koma í sakamálum verði birt“? Ha?

„Við birtingu dóma og úrskurða skal nema brott úr þeim upplýsingar um einka-, fjárhags- eða viðskiptahagsmuni einstaklinga eða lögpersóna“?

Um þetta má skrifa svo langan texta að ég nenni því ekki, en að óbreyttum upplýsingum virðist dómsmálaráðherra vera að leggja til að hætt verði að segja fréttir af vel flestum dómsmálum, nema til þess að útskýra lögfræðilega forsendur dómanna.

Við hefðum væntanlega aldrei fengið að frétta af Guðmundar- og Geirfinnsmálum, ef Sigríður Andersen hefði ráðið. Né ákærum í bankamálum síðustu ára. Eða Hafskipsmálinu. Og svo framvegis endalaust. Nema sem persónulausum lögfræðiritgerðum.

Blaða- og fréttamennska um viðkvæm mál er þjóðþrifaverkefni, ekki aðferð til þess að fólk fái smjattað á ógæfu náungans. Um þetta er almennt samkomulag í lýðræðisríkjum og frekar vont að dómsmálaráðherra Íslands virðist vera á annarri skoðun.

En blaðamennska er fleira. Hún er mikilvæg samtímasagnfræði. Eftir fimmtíu eða hundrað ár verða fréttir samtímans það ekki lengur, heldur eru þær orðnar heimildir um samfélag fyrri tíma. Mismerkilegar vitaskuld, en heimildir samt.

Ég sé ekki betur en að ef hugmyndir Sigríðar Andersen hefðu gilt hingað til hefðum við enga vitneskju um Agnesi og Friðrik, Axlar-Björn væri óþekktur Snæfellingur og enginn vissi af Jóni Hreggviðssyni.

Fyrirsögn af honum í fjölmiðum samtímans væri svona, eftir hinum nýju reglum dómsmálaráðherra:

„Akurnesingur stal spotta.“

Vel gert, Sigríður Andersen.