Ókeypis ráðgjöf til Sigurðar Inga

Ég sá í fréttum í gær að Sigurður Ingi Jóhannsson, ráðherra sjávarútvegs og fleira, hefur réttmætar áhyggjur af stöðu smærri sjávarbyggða. Hann mætti jafnvel einnig hafa áhyggjur af sumum stærri byggðarlögum sem hafa byggt afkomu sína á sjávarútvegi. Sigurður bíður spenntur eftir skýrslu frá Byggðastofnun um þetta mikla vandamál.

Það er ekki tilviljun hvernig landið byggðist upp. Fólk bjó þar sem það gat haft lífsviðurværi og þessi sjávarþorp víðsvegar um landið sem sum mega muna fífil sinn fegurri byggðust upp vegna þess að þaðan var stutt á gjöful fiskimið, auk þess sem sjórinn var samgönguæð sem nú hefur að mestu flust upp á land. Hafnirnar eru því ekki eins mikilvægar nú til vöru- og fólksflutninga en fiskimiðin eru þarna ennþá og það er enn jafnstutt á þau. En fólkið sem byggir mörg þessi sjávarpláss, það má ekki veiða fiskinn allan ársins hring. Það eru bara útvaldir sem það mega gera. Fyrir aðra eru fiskveiðar í besta falli hobbí eða sumarstarf.

Þegar kvótakerfinu var komið á var aflaheimildum útdeilt eftir veiðireynslu og þar með dreifðist kvótinn nokkuð jafnt yfir flestallar þessar sjávarbyggðir miðað við íbúafjölda og önnur atvinnutækifæri í byggðarlaginu. Eftir að framsal kvótans var leyft 1991 hafa aflaheimildirnar safnast á færri staði og færri aðila (svokölluð „hagræðing“) og það hefur haft í för með sér gríðarlega byggðaröskun víða um land þar sem sjósóknin, eina bjargræði sjávarbyggðanna síðustu aldir, hefur verið gerð að engu. Í staðinn hafa þingmenn hlaupið til með plástra á svöðusárin, fært einstaka verkefni heim í héruð eða ausið peningum í sérstök átaksverkefni, stóriðjudrauma, snjóflóðavarnir, vegagerð og jafnvel göng. Allt hefur komið fyrir ekki og byggðirnar hafa haldið áfram að drabbast niður.

Til er tiltölulega einföld lausn við þessu stóra vandamáli þótt sennilega sé þróunin gengin of langt á sumum stöðum og byggðirnar þar dauðadæmdar. Leyfum fólkinu að veiða fiskinn. Viðurkennum að kvótakerfið, eins og því hefur verið framfylgt, er ósanngjarnt, skerðir atvinnufrelsi almennings, úthlutar sameiginlegri auðlind þjóðarinnar til útvalinna án sanngjarns endurgjalds og er uppspretta og rót þess bóluhagkerfis sem setti þjóðfélagið á hliðina. Hættum að rífast um leiðirnar til þess og gerum það sem gera þarf.

Það er bæði afhjúpandi og athyglisvert að skoða hvernig aflaheimildir hafa flust til síðustu tuttugu árin eða svo. Aftast í þessu þingskjali er tafla sem sýna ölla bæjarfélög og þær aflaheimildir sem þar voru 1991 og svo 2011. Ég hvet ykkur til að skoða hana, það tekur ekki langan tíma. Þetta er nú einu sinni auðlindin okkar og landið okkar.