Noregur og Nígería

Noregur og Nígería.

Ríkasta þjóð í heimi og ein sú fátækasta. Báðir eiga þó gnægð af olíu en auðlindastjórnunin er með ólíkum hætti. Í Noregi er það ríkið (og þar með fólkið) sem fær arðinn, í Nígeríu einhverjir aðrir.

Við erum rík þjóð. Þótt Ísland sé ekki olíuríki (sem betur fer) eigum við miklar og verðmætar auðlindir. Hvernig er það með arðinn af þeim? Hvert rennur hann? Jón Steinsson hagfræðingur heldur því fram að Íslendingar eigi hlutfallslega jafnverðmætar orkuauðlindir og Norðmenn – nýtingin sé bara með öðrum hætti, áherslan hefur verið á að skapa atvinnu en ekki arð fyrir okkur öll. Orkuna seljum við sífellt á tombólu. Úr greinum Indriða H. Þorlákssonar á Herðubreið má lesa að við erum sennilega nær Nígeríu en Noregi í þessum efnum er kemur að arði á auðlindum sjávar. Þjóðin fær um 10% og það finnst okkur flestum óásættanlegt.

Fleiri og fleiri gera sér nú grein fyrir því að það er nóg til. Við erum rík þjóð. Við gætum keypt alla þá jáeindaskanna sem okkur lysti ef þjóðin fengi arðinn af auðlindum sínum. Við gætum byggt og rekið spítala svo sómi sé af og menntakerfið gæti auðveldlega verið á heimsmælikvarða. Það er nóg til. Það er nóg til skiptanna fyrir okkur öll.

Þjóðin er hægt og rólega að vakna til vitundar um að það sé á hennar ábyrgð að stöðva arðránið. Það er hættulegt að leyfa yfirstéttarpeyjum sem deila ekki kjörum með almenningi að stýra þjóðarskútunni. Þeir munu halda áfram að koma í veg fyrir stjórnarskrá með alvöru ákvæði um eignarhald þjóðarinnar á auðlindunum og meiri völd til fólksins í landinu. Þeir munu festa kvótakerfið varanlega í sessi. Þeir munu ekki spyrja þjóðina hvort hún vilji taka aftur upp umsóknina í ESB. Þeir munu hins vega virkja meira. Og fóðra svo fjöldann með „aðgerðum í þágu heimilanna“. Færa fólkinu einhverja brauðmola. Sem sagt, festa gamla Ísland í sessi aftur.

En hvernig getum við breytt þessu?

Við getum hætt að kjósa stjórnmálamenn sem vinna fyrir sérhagsmunaöfl og kosið frekar flokka sem standa með almenningi.

Við getum kosið flokka sem vilja nýju stjórnarskrána með auðlindaákvæði sem tryggir að arðurinn af auðlindum þjóðarinnar renni til hennar en ekki einkaaðila.

Við getum valið að búa í þjóðfélagi byggðu á jöfnuði þar sem öllum líður vel. Það eru nefnilega að koma kosningar.