Landsbyggðarmeirihlutinn

Eftir Krumma í Rjóðri

Meirihluti þjóðarinnar er enn „landsbyggðarbúar“ og afkoma byggðarinnar í landinu líður kannski ekki bara fyrir það að meirihlutinn sé að „kúga“ minnihlutann, heldur þá tilhneigingu fólks að elta hvað annað í öllu sem það gerir og reyna að níða svo af forgöngufólki skóinn. Við ætlum öll að rækta refi í dag, minka á morgun og lax hinn. Það sem verra er, við ætlum svo öll að hætta í einhverju á sama tíma, öll í einu. Okkur dettur heldur ekki í hug að gæta hagsmuna „okkar“ ef einhver „annar“ gæti mögulega hagnast meira á því en við.

Tímasetning hlutanna sést trúlega skýrast í jarðgangagerð, aldrei færri en tvenn í gangi í einu og svo stopp á milli í einhver ár. Tækin send, seld úr landi, mannskapurinn ráðinn annað, þekkingunni glatað og svo byrjað upp á nýtt.  Ekki alveg ósvipað og virðist ætla að verða með Evrópusambandsumsóknina.

Fátt fer verr með okkur landsbyggðarbúana en það, að standa undir því að atkvæði okkar vegi þyngra í þingkosningum, nokkuð sem kemur berlega fram í furðum forsætiráðherra á borð við fjárréttina á Norðfirði. Við erum óvart komin með svona ráðherra úr „kjördæminu“. Við sem munum lengra til í þessum efnum og ferðumst stundum um Berufjarðarströnd, horfum þar á skurðbakka sem vitni þess að fjármálaráðherra framsóknarflokksins á sinni tíð passaði sig á að hygla ekki kjördæminu „sínu“. Við höfum beinlínis farið illa út úr því að geta ekki krafist þess að ráðherrar og þingmenn horfi til hagsmuna heildarinnar. Svona sára einfalt er það.

Stóra flugvallamálið er ein svona glórulaus flétta. Af því að við höldum að við borgum ekki fyrir að halda úti tveim stórum flugvöllum hlið við hlið, þá heimtum við að innanlandsflugið verði um ókomna tíð með aðstöðu í Vatnsmýrinni. Eins og þetta sé ekki nóg, þá sjáum við ofsjónum yfir því að Keflvíkingar gætu hagnast á að fá þetta og borgin grætt á því að völlurinn færi. Rökin sem sótt eru til að halda nú þessu gangandi eru þau að það sé sjúkraflug á völlinn. Ef það á að nota þessa tölfræði er rétt að gá þess að verði mannabyggð á flugvallarblettinum, verða trúlega eins margir þar í grennd við sjúkrahúsið, sem enn er ekki á förum þarna þaðan, eins og nytu þess mögulega að eiga sjúkraflugsmöguleikann. Hvernig farið er svo að því að sjá ekki að brýn þörf er orðin á annarri þyrlusveit, gerðri út frá Akureyri, er alveg frábært. Ef einhver veifar nú KPMG skýrslunni er rétt að ég geti þess hér að hún horfði  einvörðungu frá þeim byggðum sem áttu flugvelli en þeim fer sko fækkandi. Skýrslan er vægt sagt takmörkuð.

Smáu málin eru ekkert síður heillandi til skoðunar. Tökum rjúpuna; það er jú lítill sætur fugl. Jónas Hallgrímsson var líklega fyrstur til að hafa áhrif á veiðar hennar, svona opinberlega, af háskólaborgurunum.

All nokkur heimili í landinu munu hafa átt afkomu sína undir veiðum gegnum tíðina, á fuglum og fiski, á Austurlandi líka á hreindýrum. Allt í einu var farið að skipuleggja veiðarnar, allar veiðar, meira að segja á rauðmaga, „að sunnan“.  Það fólk sem hafði lifað á þessu var aldrei spurt.

Einn daginn var okkur tilkynnt hér, að sunnan, að við yrðum að hætta að búa í þorpi, við ættum að búa við götu, stuttu seinna að sú gata ætti að vera í sveitarfélagi þar sem heitið endaði á byggð, eða þannig. Nú vill bara þannig til að þetta var tilræði við tungumálið, menninguna, með líkum hætti og þegar Póstinum var látið haldast það uppi að leggja undir sig heiti samfélaga sem heiti á pósthúsum til þess eins að ekki þyrfti að beygja staðarnöfn í utanáskriftum á sendingar. Ég held samt áfram að vera Krummi í Rjóðri og fá póst, vonandi á Stöðvarfirði, enda pósthúsið komið undir annað.

Þá að risastóru málunum sem hrist hafa upp í þjóðfélaginu af og til, stóriðjunni og landbúnaðinum. „Við viljum Vilkó“ er auglýsing sem hefur brennt sig í huga mér og e.t.v. vegna þess að hún rifjast alltaf upp fyrir mér þegar mér finnst einhversstaðar vera í gangi „við viljum álver“. Okkur hefur bara svo sárgrætilega illa tekist til við að skýra það út að það er ekki álver sem við viljum, erum að óska eftir, heldur friður og stöðugleiki sem ekki næst fyrr en búið er að tæma þennan ógnandi möguleika á nýtingu stórra náttúruauðlinda í höndum galinna stjórnvalda. Nokkuð sem stjórnvöld trúlega ævinlega eru. Hver er til í að koma upp atvinnurekstri þar sem einboðið er að um leið og viðkomandi hefur tekist að afla sér starfsfólks komi fjölþjóðlegur rekstur með tengingar við nær ókeypis auðlindir í öðrum löndum, þriðja heiminum, og segi: „Heyrðu gæska/gæskur, ég þarf fólkið þitt, og borga því það sem þarf“.

Landbúnaðarmálin verða stöðugt vandræðabarn. Það má segja að bændur hafi á ákveðnum tímapunkti ákveðið að halda saman; nokkuð sem þýddi að búskussar fengu að fljóta með og koma óorði á stéttina, rýra hagkvæmnina. Eins var aðstaðan ójöfn, fjarlægðirnar misjafnar og ábyggilega  gerðar margar vitleysur í framgangi. Auðvitað er hægt að auglýsa eftir fólki sem treystir sér til að skýra út verðmyndun landbúnaðarvara í landinu, biðja beinlínis um þær útskýringar, bara ekki í stuttu máli. Flutningsgjöld, geymslugjöld, beingreiðslur, bótastyrki, eftirlitsgjöld. Takið eftir þetta er í fleirtölu. Hér hætti ég líka öruggur á að hafi einhver hafið lestur á þessum línum hafi sú/sá hætt í síðasta lagi þegar kom að beingreiðslum. Til að fyrirbyggja allan misskilning ætla ég samt að skrifa það hér að undirritaður, Krummi, er sér þess meðvitaður að rjóminn geymist ekki nema þrjár vikur en hefur sjálfur geymt smjör í þrjú ár. Þeim sem hugsanlega skilja ekki vægi þess síðast talda ræð ég eindregið til að fara varlega í að fjalla mikið opinberlega um aðild að ESB. Ekki það að ég haldi að nokkur fari að ráðum mínum, ekki einu sinni þótt ég hefði verið að skrifa um vindinn í Landsvirkjun.

Nú er það eitt að hafa ýmsa trú á málflutningi í umræðunni um innflutning til landsins, annað að hafa þekkingu á flutningum og verðlagningu þeirra, að ég tali nú ekki um möguleikum í þeim efnum. En við hefðum ekki þurft að leita svona langt.  1979, Jóhannes Björn Lúðvíksson skrifar „Falið vald“. Og eftir „hrun“ hafa útlistanir á tilfærslu verðmæta flætt yfir eins lækir á vori. Þar höfum við það svart á hvítu að hvar sem fólk skiptist á pappírum, eða tölvuupplýsingum, um meint verðmæti, verða til tölur sem talandi er um. Fyrir nokkrum árum hefði verið hægt að telja það upp, að í sveitinni velti aldrei króna, í þorpinu velti fimmaur, bænum tíeyringur og bróðurparturinn af krónurestinni í borginni nokkrum sinnum. Núna, nánast bara í borginni og deilan um ESB í grunninn hversu stórt eigi að velta í Brussel, eða þannig. Þangað til fundin verður aðferð til að halda einhverjum skikk á veltutekjum verðum við að sætta okkur við að flytja eitthvað til baka í uppsprettuna til að tryggja flæðið og alltaf eitthvað í hringrásina.

Það hefði verið gaman að velta hér upp hvernig við höfum komið út úr skattlagningu, landsbyggðin, já, og auðvitað orkumálunum en það er kannski rétt að hafa það í annan skammt og horfa á það úr hinum endanum.

Krummi í Rjóðri