Hvaða máli skiptir ný stjórnarskrá?

Ég á mér draum. Ég vil meira lýð­ræði, mann­eskju­legra sam­fé­lag, rétt­læti, heið­ar­leika, virð­ingu og ábyrgð. Ég vil að þjóðin fái arð­inn af auð­lind­unum sínum. Eftir hrun var farið var í margvís­leg verk­efni sem áttu að skapa betra sam­fé­lag. Skýrasta dæmið var ný stjórn­ar­skrá, samin af þjóð­inni í einstöku ferli sem vakið hefur verðskuld­aða athygli víða um heim.

Ýmislegt varð til þess að nýja stjórn­ar­skráin okkar tók ekki gildi. Það var ekki vegna þess að fólki fynd­ist hún ekki skipta máli. Aðspurðir svör­uðu kjós­endur því til í könn­unum að hún skipti máli. Hún skipti hins vegar ekki mestu máli heldur var svona í þriðja eða fjórða sæti. Okk­ur, sem vildum breyta kerf­inu, mistókst nefni­lega að tengja nýju stjórn­ar­skrána við dag­legt líf fólks, aðstæður þess og budd­una.

Samt er ekk­ert eitt sem við gætum breytt sem hefði meiri áhrif á líf okkar og aðbúnað en eitt lítið – en þó svo stórt – ákvæði í nýju stjórnarskránni. Auðlinda­á­kvæðið sem kveður á um að auð­lindir sem ekki eru í einka­eigu séu sam­eig­in­lega og ævar­andi eign íslensku þjóð­ar­innar og að þær megi aðrir ekki nýta nema gegn fullu gjaldi og í tak­mark­aðan tíma í senn. Þetta þýðir að fisk­veiði­kvót­inn yrði að fara á markað og útgerðin fengi sjálf að ráða hvað hún vildi borga fyrir veiði­heim­ild­irn­ar. Og stjórnmálamenn þyrftu að hætta að gefa ork­una. Við getum líka velt fyrir okkur hvort ferðaþjón­ustu­fyr­ir­tækj­unum væri heim­ilt að selja ferðir til okkar helstu nátt­úruperla án þess að greiða okkur eðli­legt gjald fyrir það.

Stjórn­mála­menn allra flokka tala eins og brýnt sé að setja auð­linda­á­kvæði í stjórnar­skrána og allir hafa haft það á stefnu­skránni. En það er ekki sama hvernig slíkt ákvæði er orðað. Við skulum ekki treysta þeim sem hingað til hafa staðið fyrir pilsfaldakapítalisma og einkavinavæðingu til að orða það því þá breytist ekki neitt.

Greinin birtist fyrst í Jöfn og frjáls, málgagni Ungra jafnaðarmanna, október 2017.