Heimskan

Eftir Krumma í Rjóðri

Ef það var eitthvað sem ég ætlaði ekki að skrifa um, þá voru það trúmál. Ég ætlaði að halda því fyrir mig að eftir að Kristindómurinn er markaðsvæddur á síðum biblíunnar lýkur samferð minni með trésmíðalærlingnum og samkynhneigða sjómannafræðaranum við Geneseratvatnið á vit lærisveinsins sem ekki var lærisveinn og fiskimaður heldur seglasumari og sískrifandi braskari, á að hafa heitið Sál og kallað sig Pál, sem sagt, efnilegur kennitöluflakkari. Nei, minn maður henti bankastjórninni á dyr í musterinu og lét hana vita af því að hún væri búin að breyta því sem átti að vera félagsmiðstöð í ræningjabæli. Það sést svo á því hvað þessi framtakssemi entist lengi hver veigur okkur er í því að búast við að guðdómur vinni í okkar þágu, og við getum bara beðið eftir kraftaverkum. Nú þessi sonur móður sinnar var á móti útlendingalögum, með barnasáttmálum ævinlega og studdi það í verki að taka þá veikari með, og að við skyldum gera okkur grein fyrir því að enginn vissi örlög sín hversu vel sem hann væri staddur í bráð. Þessum Júða er ég sem sagt ráðinn í að fylgja, að mestu framúr, án þess að vænta mér annars af hans hálfu en að hann haldi áfram, hér eftir sem hingað til, að tryggja mér mat með svipuðum hætti og fundarmönnum á fjallinu forðum, þeim sem sátu undir ræðunni. Ég er svo örugglega í þeim hópi sem finnst það í þægilegri kantinum að við skulum hætt að ganga í kirtlum og geti því leyft mér að eiga tvær úlpur án þess að fórna annarri til þess sem enga á.

Að þessari trúarjátningu gefinni kemur það víst ekki á óvart að uppáhalds trúarritið mitt skuli vera skræða sem fyrst var þýdd af séra Hjörleifi á Þvottá um 1730, „E.roterodami Heimskunnar Hrósan.“ og svo ekki aftur fyrr en af Þresti Ásmundssyni og Arthúri Björgvin fyrir útgáfu Bókmenntafélagsins 1990. Síðan þá hef ég raunar átt mér uppáhalds klausu í eftirmála þeirrar ágætu bókar. „Enda þótt þýðing séra Hjörleifs hafi aldrei komist á prent verður að telja það merkt framtak af klerki á Austfjörðum að snúa þessu riti á íslensku snemma á 18. öld. Þess má geta, að það var ekki fyrr en 15 árum síðar, 1745, sem Lof heimskunnar var gefið út á dönsku.“

Nú kemur það svo sem ekki fram í klausunni hvað var svona merkilegt, en ég er nokkuð viss um að það hefur ekki átt við klerkdóminn og ekki heldur forskotið á Dani, það var heldur ekki sagnfræðileg eða landfræðileg vanþekking sem réði orðalaginu, það voru ósjálfráð viðbrögð við stöðu byggðarinnar þegar þetta var skrifað. Að þetta skyldu hafa verið þýðendur þessa texta, af öllum, er nokkuð sem vert er að skoða. Og þar í liggur ótti minn við að Mannkynsfrelsaranum takist ekki öllu lengur að metta hér fólk með palistínskum hætti og við megum gefast upp við að horfa, að minnstakosti til fugla himinsins sem fordæmi, og reyna líka bara að éta liljur vallarins.

Ég á allt eins von á því að uppáhalds rit mín hafi tilhneigingu til að vera ekki mikið að þvælast fyrir fólki og finnst það að líkum óheppilegt. Svo mundi með þýðingu Vilmundar landlæknis á lögmáli Parkinsons frá 1959. Þeim sem lesa það er ljóst hvers vegna „Heimskan“ var ekki komin út og af hverju þetta lögmál hefur ekki litið dagsins ljós hér aftur. Og áður en ég nýti mér niðurstöður Cecils Northcot‘s Parkinsons til að tjá mig um náttúrupassa læt ég þess getið að hætti „Heimsku“ þýðenda að í Bretlandi kom bókin út ef marka má netið 1957 eða 1958. Og ég furða mig ekki par á að Vilmundur skyldi vera fljótur til að þýða hana.

Hverjum datt það í hug að við mundum ekki sjá einhvern af stjörnulögfræðingunum reyna tryggja sér rólegt embætti á kostnað samfélagsins í formi Náttúrupassara? Hverjum? Ekki þeim sem lesið hafa nefnt lögmál, ekki þeim sem lesið hafa lög og reglugerðir um Fiskistofu, og núna, örugglega ekki þeim sem búnir eru að stafa sig gegnum dóm Hæstaréttar yfir þessum sem áður nefndur trésmíðalærlingur hefði haft einurð til að fleygja á dyr. Ef einhver skyldi nú láta það eftir sér að túlka nefndan dóm sem svo að hér hafi það vald verið að vísa einhverjum einhversstaðar á dyr finnst mér rétt að minna á að þegar forseti þessa réttar bar í kjallarann hjá sér fullt af brennivíni, á góðum kjörum, þá höfðu stéttarbræður hans áhyggjur af að hann væri að koma óorði á tekjulind þeirra, ekki því að dómar réttarins væru kveðnir upp, í úrillsku þynnkunnar eða á „elsku vinur“ stiginu. Þetta var kannski ekki svo skrítið því þeir voru nýbúnir að lýsa því að þeir þyrftu svona há laun til þess að vera ekki „að freistast“. Strákarnir voru dæmdir fyrir að koma óorði á brennivínið svo ég líki þessu til speki prófessors Árna Pálssonar.

Hér sé ég, að ég verð að gera grein fyrir skoðanabróður mínum á sjóaranum Kristi, en það bíður betri tíma. Hér ætla ég hins vegar að vekja athygli á því að Færeyingar eiga miklu fallegra Faðirvor en við og fyrir minn smekk, þar sem þeir biðja um fyrirgefningu synda sinna í hlutfalli við eigin þanka í þeim efnum og ógerningur er að bendla það við afskriftir banka. Tilraun mín til að fá aðstoð gamla Alþýðuflokksins til að laga þetta bar ekki annan árangur en þann að verða skilinn eftir í þanka um „nýju“ biblíuþýðinguna og viðbrögðin við henni.

Krummi í Rjóðri