Framhaldið veltur á hinum
Ég held ekki að Sveinbjörg B. Sveinbjörnsdóttir — sem tókst að stela borgarstjórnarkosningunum í Reykjavík um helgina — sé rasisti. Ég hef ekki heyrt hana tala illa um fólk af öðrum kynþætti en hennar eigin þótt það segi út af fyrir sig ekki mikið. Það sem hún sagði um múslima fyrir kosningar benti hinsvegar augljóslega til „islamofóbíu“ svona eins og þeirrar sem Pia Kjærsgaard formaður Danska þjóðarflokksins hefur látið í ljós við ótal tækifæri (Pia segist auðvitað ekki vera islamofóbísk, henni sé bara annt um „danske værdier“). Það er því sannleikskorn í þeirri gagnrýni framsóknarmanna á Fréttablaðið að það hafi etv. verið óviðeigandi að hafa hana í KuKluxKlan búningi. Hvaða búningur ætli hefði passað?
Sveinbjörg og stöllur hennar á Reykjavíkurlista Framsóknarflokksins hafa reyndar ekki sagt margt um múslima og moskur heldur. Bara eitthvað lítilsháttar um skipulag og svo eitthvað um hjónabönd múslima. Þær virðast halda að hjónavígslur fari fram í moskum og að konur séu almennt neyddar til að ganga í hjónabönd meðal múslima.
En framsóknarkonurnar stóðu frammi fyrir alvöru spurningu fyrir kosningarnar: Hvernig í fjandanum átti að fara að því að pumpa upp þetta fylgi flokksins úr því að flugvallarmálið var steindautt (enda búið að leysa það í bili). Kostirnir sem þær höfðu voru þeir sömu og margir aðrir hópar og flokkar hafa þurft að pæla í. Munurinn á þeim og hinum er hinsvegar sá að þær stóðust ekki freistinguna og tæmdu bikarinn. Mér skilst að undarlegir hlutir hafi gerst þessa síðustu daga fyrir kosningar eftir Framsókn fór að finna að moskubyggingunni: Þessir fáu sem ætluðu að kjósa Framsóknarflokkinn hættu við, en aðrir, nokkuð stór hópur, kom í staðinn. Fjórum prósentum var fleygt en í staðinn komu önnur tíu. Ætli það hafi verið góð skipti?
Framsóknarkonurnar virðast telja að í málflutningi þeirra felist rök fyrir einhverskonar varnarstöðu gagnvart íslenskum múslimum og öðrum múslimum búsettum á Íslandi. Þessi rök eru á þá leið að þróun á Norðurlöndum sýni okkur hverju búast megi við á næstu árum, því hér sé allt „tuttugu árum á eftir Norðurlöndunum.“ Við verðum sem sagt orðin jafn ömurleg og Danmörk eftir tuttugu ár ef við gáum ekki að okkur. En hvað er svona ógnvænlegt við Danmörku? Ég fylgdist með borgarstjórnarkosningum í Danmörku síðasta haust. Þar var fjöldi manns í framboði sem hét ekki dönskum nöfnum. Það er ekki ógnvænlegt heldur merki um gott, heilbrigt og fjölmenningarlegt samfélag.
Með því tala inn í útlendinga- og múslimahatur eru framsóknarmenn alls ekki að taka mið af norrænni reynslu heldur að hunsa hana. Með því að orða fordómana og hatursáróðurinn eins og hann birti skynsamlegar og ígrundaðar áhyggjur, gefa þeir öfgahópunum kærkomnar réttlætingar á skoðunum sínum og þeir fitna fyrir bragðið eins og púkinn á fjósbitanum. Þannig birtist hatursorðræðan á lymskulegri og hættulegri hátt heldur en í vanstilltum fúkyrðaflaumi.
Að sækja fylgið út á jaðarinn, í öfgahópana, er hinsvegar bara fyrsta skrefið. Spurningin er hvað maður gerir svo, þegar maður er kominn inn í borgarstjórn eða á þing, og hvað hinir gera þegar að samvinnu kemur. Það ógnvænlega við flokka sem fara sömu leið og Framsóknarflokkurinn nú er að þeir geta komist í lykilstöðu þannig að aðrir flokkar freistist til að vinna með þeim til að ná sjálfir völdum. Sem betur fer er Framsóknarflokkurinn ekki í lykilstöðu, aðallega þó vegna þess hvað Sjálfstæðisflokkurinn er veikburða í augnablikinu.
Lykilstaða er afstætt hugtak: Enginn flokkur kemst í lykilstöðu nema einhver annar flokkur geti hugsað sér að vinna með honum. Sem betur fer kom nokkuð skýrt fram hjá öllum öðrum flokkum í Reykjavík fyrir þessar kosningar að enginn getur hugsað sér að vinna með Framsóknarflokknum nema hann afneiti viðhorfunum sem hann vann kosningarnar út á. Þetta er líka eina leiðin. Þó að öfgahópar geti skaffað flokkum það fylgi sem þeir þurfa til að koma fulltrúum að, þá skiptir það litlu máli ef hinir eru staðfastir. Þess vegna veltur framhald útlendinga- og múslimahatursins sem Framsóknarflokkurinn hefur verið að næra sig á ekki á framsóknarmönnum heldur á því að það sé alveg klárt að hinir ætla ekki sætta sig við það og ekki að freistast til að veita flokki af þessu tagi völd.
Þungbúinn stjórnmálafræðingur sagði að kosningadagurinn hefði verið „svartur dagur“ fyrir lýðræðið og virtist þá að hluta hafa útspil Framsóknarflokksins í huga. En ef fólki tekst að draga rétta lærdóma og ályktanir og að sú reynsla sem Framsóknarflokkurinn þarf að ganga í gegnum út af útspilinu komi í veg fyrir að aðrir falli í sömu freistni, þá held ég að dagurinn verði bjartur frekar en svartur.
