Diddi

Andskotinn.

Þér lá varla svona mikið á eða hvað, Sigurður A. Magnússon? Ég átti eftir að kyssa þig einu sinni enn.

———-

Af þessum rúmlega tuttugu systkinum pabba var Diddi sá eini sem hafði alltaf samband við okkur. Hann kom í öll afmæli, fermingar eða hvert sem tilefnið var nú. Á þessu kann ég enga skýringu og enda þarf enga skýringu. Okkur þótti vænt um hann og við fundum að honum þótti vænt um okkur.

Þetta er ekki sagt öllum hinum til hnjóðs, fjarri því. Pabbi var eina barn afa og ömmu. Hún var miðsystirin, kom til að annast heimilið á meðan húsmóðirin var á Vífilsstöðum. Afi rétt náði að barna hana áður en eiginkona hans sneri aftur heim af spítalanum. Þá fór amma burt og pabbi með.

En Diddi var semsagt og samt alltaf með okkur. Og hann kom alltaf með bækur. Diddi var bækur. Og endalaus texti.

———-

Af einhverjum ástæðum héldum við áfram sambandi eftir að pabbi dó og þegar ég fór að myndast við að skrifa, þá gerðist Diddi bæði harðasti stuðningsmaður minn og óvægnasti gagnrýnandi. Mér þótt vænt um hvort tveggja. Vissi að hann hafði mátt þola ýmislegt vegna sinna eigin skrifa.

Vissi af – þótt ég skildi ekki – þessu tilfinningaríka ástar- og haturssambandi þeirra Matta Jó. Vissi líka, að Diddi sagði og skrifaði það sem hann meinti, óháð eigin hagsmunum eða vinskap.

Tilfinningaríka? Ójá, því að ef Diddi var ekki bara bækur og texti, þá var hann tilfinningar. Taumlaust tilfinningaflæði og hrifnæmi. Það birtist í ljóðunum, en líka fasinu og hlýjunni.

Þess vegna var svona auðvelt og gott að láta sér að þykja vænt um hann. En þess vegna var hann líka stundum sjálfum sér erfiðastur.

———-

Við vorum ósammála um margt í pólitík. Honum fannst ég of mikill krati, mér fannst hann óraunsær.

Þegar ég vildi laga stefnu að aðstæðum, því sem var gerlegt, gaf hann engan afslátt af réttlætinu. Diddi var nefnilega líka gangandi og hnarreist réttlæti.

Hann var einarðasti herstöðvaandstæðingur landsins, en var líka fyrstur manna mættur fyrir framan sovézka sendiráðið til að mótmæla innrásinni í Afganistan.

Hann þoldi ekki ranglæti og harðstjórn. Hann hafði kynnzt of miklu af því í Ameríku, Grikklandi og miklu víðar.

Hér heima fann hann farveg fyrir þessa ástríðu með formennsku í Amnesty og afar hreinskilinni gagnrýni á spillingu hvar sem hann sá hana. Hann galt þessa stundum líka persónulega, en sá samt aldrei eftir neinu sem hann sagði í þágu rétts málstaðar.

Í boðskorti fyrir þrítugsafmælið mitt óskaði ég eftir tillögum að nýju lífsmottói, sem hafði fram að því verið ´Don´t trust anyone over thirty´.

Diddi færði mér bók að gjöf með áletruninni: Elsku Kalli minn. Don´t trust anyone.

Harkalegt, en ekki að ástæðulausu.

———-

Sem miðbæjarrottur hittumst við oft á mannamótum og jafnvel á barnum. Þó drukkum við varla saman nema einu sinni.

Það var fyrir svosem aldarfjórðungi. Þá var búið að loka Kaffi List um fallega sumarnótt og hann bauð mér heim til sín á Barónsstíg. Reyndi að fá mig til að drekka Ouzo, sem var ógeðslegt. Ég þáði bjór í staðinn.

Svo sátum við, hlustuðum á gríska músík og ræddum um lífið og tilveruna.

Á þessum tíma var komin ný og yndisleg kona í líf hans og Diddi var hreinskilinn að vanda: Veiztu hvað kom mér mest á óvart, Kalli? Hólkurinn virkar ennþá.

Þetta var ekki hálfsjötugur maður að grobba sig, heldur að lýsa einlægri undrun sinni yfir lífinu.

Diddi talaði mikið um móður sína – systur ömmu (já, þetta er flókið) –, draumfarir tengdar henni og það sem virtist vera handantilvistarleg upplifun hans. Hún hefði semsagt heimsótt hann úr öðrum heimi.

Efasemda- og raunsæismaðurinn hló að gamla frænda sínum og sagðist ekki hafa hætishót af sannindum fyrir fullyrðingum spíritista. Hann leit skilningsríkum og hlýjum augum á þennan strák og sagði: Kalli. Ég hef séð og upplifað fleira en svo, að hægt sé að útskýra það sem hugarburð, ímyndun eða heilabilun.

Ég gat ekki andmælt því.

Svo töluðum við svolítið um pabba og grétum saman.

———-

Þegar starfsþrek Didda minnkaði varð mér smám saman ljóst að hann var fátækur maður. Hann nefndi það aldrei sjálfur, en ég sá og skynjaði á öllum aðstæðum hans hvernig komið var.

Rithöfundur á hans aldri átti ekki í lífeyrissjóði og enn síður hafði hann getað lagt fyrir, þrátt fyrir gríðarlegt höfundarverk og sumt af því af óskiljanlegu þreki. Ég nefni bara þýðinguna á Ódysseifi eftir James Joyce.

Af fáu er ég stoltari en þegar við vinur minn, Björgvin G. Sigurðsson, læstum saman klónum og tryggðum Sigurði A. Magnússyni heiðurslaun listamanna frá alþingi. Björgvin stýrði því verki af einurð í þingnefnd sem hann veitti forystu. Sjálfstæðisflokkurinn reis auðvitað öndverður upp á afturlappirnar og mótmælti – Diddi hafði talað af óþægilegri hreinskilni um Davíð Oddsson.

Björgvin lét sig það engu varða og tryggði fátæku þjóðskáldi lágmarkslaun til æviloka.

Þessi afskipti má vafalaust flokka sem spillingu og líklega á frændhygli ekki síður við. En ég skal glaður kallast spilltur fyrir þetta verk.

———-

Diddi kom áfram í afmæli – nú hjá yngsta barninu mínu langt fram á þessa öld – og alltaf tók hjartað aukakipp við að sjá hann. Líka þegar hann var orðinn rýr, sagðist ekki þekkja lengur sín eigin börn í sjón og var alltaf að fara að deyja.

– Láttu ekki svona, drengur. Þú verður í það minnsta níræður, sagði ég jafnan.

Mér skeikaði um eitt ár.

Og einn koss.

———-

Dagar

Dagarnir ryðjast gegnum mig

Dagar: straumþungt fljót
sem hjartað virkjar

Dagarnir ryðjast gegnum mig
til hafs

(SAM)