Búðarsögur (I) – Haukur Heiðar

Gaman væri að setja saman nokkra þætti um góða og gamla vini og kunningja, sem komið hafa í bókabúðina þessi tæpu 40 ár, sem hún hefur verið í gangi.

Þetta verða bara sundurlausir þankar um misjafnt fólk, en allt eru það manneskjur, sem mér hefur þókt eitthvað til um á sinni tíð.

Haukur Heiðar þáv. bankamaður í Landsbankanum var einn þeirra, sem hittist í kaffi í gamla Sjálfstæðishúsinu (áður Kvennaskólanum) við Austurvöll. Þar komu ýmsir og ólíkir menn: Örnólfur Árnason rithöfundur og blaðamaður, gegnumljúfur og indæll drengur, músíkalskur og listrænn, Pétur Guðjónsson loftskeytamaður og fjáraflamaður, mikill smekkmaður á lífið og tilveruna, hafði siglt til Englands í stríðinu og efnazt, eiginmaður Báru Sigurjónsdóttur tízkufrömuðar, þar var Sigurður Benediktsson fv. blaðamaður og þáv. listuppboðshaldari, einn ritfærasti maður landsins og lærifaðir Matthíasar Johannessens, hins frábæra viðtalasmiðs, Agnar Bogason ritstjóri og leiklistarrýnir, útg. Mánudagsblaðsins, sem sagði borgaraskapinu og kommúnistum ærlega til syndanna, Ludvig Hjálmtýsson, forstj. Sjálfstæðishússins, föðurbróðir Diddúar og tengdasonur Péturs Halldórssonar borgarstjóra, Guðmundur Gíslason stórkapítalisti, forstj. Bifreiða og landbúnaðarvéla, einn auðugasti maður landsins, átti einkakirkju við Mývatn, afi Ernu Gísladóttur, núv. forstj. sama firma og fleiri félaga, Hörður Ólafsson hæstaréttarlögmaður, af norskum ættum, listrænn fagurkeri, Bragi Sigurðsson lögfræðingur „Batta rauða“, sem var dularfullur fjármálamaður með sambönd, Hafliði Helgason, starfsm. hússins, af Siglufirði, ljúfmenni, Jóhannes Nordal dr. í félagsfræði, Seðlabankastjóri og sá landi sem næst hefur komizt því að vera „menntaður einvaldur“ á Íslandi, Jóhannes Kjarval listmálari kom stundum með sína drynjandi röddu og snillingsávörp, Júlíus Maggi Magnús forstjóri, áður fallhlífarhermaður í USA í stríðinu, afkomandi Halldórs Kr. Friðrikssonar yfirkennara við lærða skólann, sem selt hafði landssjóði kálgarð sinn undir Alþingishúsið og hlaut fyrir ákúrur frá bæjarstjórninni.

Haukur Heiðar bankamaður var sonur einhleyprar móður og skyldur Thors-urunum í föðurætt. Hann byrjaði 12 ára sem þingsveinn hjá Alþingi og hafði síðar unnið sig upp í Landsbankanum og var um þetta leyti í hárri stöðu þar. Almælt var hæfni hans, en jafnframt hvíslað um, að meðan laun hans voru 11 þúsund á mánuði, hefði reikningur hans á Hótel Borg verið 15 þúsund pr. mánuð.

Þegar það kom síðar í ljós, að hann hafði misfarið allmjög með aðstöðu sína í starfi, sögðu bankastjórarnir í sjónvarpsviðtali, að hann hefði verið „einstaklega fær í sínu starfi.“

Haukur Heiðar tók þessu af karlmennsku, hann staðgreiddi háa sekt, sem hann fékk í málinu. Og hann hélt til Kvíabryggju og dvaldi þar afplánunartímann. Hann gekk stundum um fjalllendið nærri í frístundum, stundum með lögmanni, sem var þarna einnig limur. Það orð tók að leika á, að Haukur væri með eindæmum fjárglöggur maður og seinna sagði mér bóndi í grenndinni, að alltaf hefði verið hægt að leita til hans, ef bændur söknuðu kinda, þá lýstu þeir gripunum og oft leiðbeindi hann þeim, hvar rollurnar væri að finna. Hinsvegar sagði sami mér, að ekkert hefði þýtt að spyrja förunaut hans þessa, hann hefði verið „alveg úti að aka.“

Þegar Haukur kom aftur til heimilis síns hóf hann ásamt konu sinni að reka listmunaverzlun og innrömmun á heimili þeirra, en þau höfðu keypt hús Valtýs Stefánssonar ritstjóra og Kristínar Jónsdóttur listmálara að Laufásvegi 69. Síðar, þegar Haukur flutti að hluta til Suður-Ameríku, seldi hann húsið Jóni Ásgeiri Jóhannessyni fyrir geypiverð og flutti sig að Tómasarhaga. Þar undi hann vel hag sínum, góðir vinir, t.d. áðurnefndur Guðmundur Gíslason forstj. komu í heimsókn og nutu samvista við þennan sérstæða mann, sem líktist meira enskum lord en ísl. bankamanni. Stundum hitti eg Guðmund hjá honum og var frábært að tala og hlusta á þessa lífsreyndu menn miðla reynslu sinni.

Haukur Heiðar fékk heilablóðfall sem háði honum verulega og varð að vistast um langa hríð á Grensásdeild Landspítalans. Kom eg stundum þar til hans og alltaf var hann jafn hnyttinn og frábær í tali og dómum. Einhverju sinni við komu spurði eg hann, hvernig heilsan væri. Hann sagði: „Ja, kæri vinur, hún er bara góð, en eg held samt, að eg sé ekki alveg eins brilljant og áður.“

Þannig vil eg muna Hauk Heiðar og blessa hans góðu minningu, þrátt fyrir ýmis fótakefli, sem á vegi hans urðu.