Ingi Rúnar Eðvarðsson
Ég er prófessor við Viðskiptafræðideild Háskóla Íslands og hef áhuga flestum þáttum mannlífsins. Hér skrifa ég pistla um það vekur áhuga minn hverju sinni - oftar en ekki út frá þeim viðfangsefnum sem ég hef fengist við á liðnum árum.
Draumurinn um að ganga menntaveginn
Draumurinn um að ganga menntaveginn er gamall. Og löngum var hann þröngur og þyrnum stráður. Í bændasamfélaginu voru það embættismamannasynirnir – synir presta, lækna og sýslumanna sem fóru suður í Lærða skóla og jafnvel til Kaupmannahafnar. Það tíðkaðist ekki að konur héldu þann viskuveg. Né alþýðapiltar – nema í undantekningartilfellum ef einhver vel stöndugur aðili […]
Verkföll og íslenskt vinnulag
Nú er nýbúið að undirritað samninga hjá tónlistakennurum eftir mjög langt verkfall. Læknar eru í löngu verkfalli í fyrsta sinn hér á landi. Ekki sér enn í land í þeirri alvarlegu deilu. Hluti af vandamálinu er hið íslenska vinnlulag eða sleifarlag. Ekki er byrjað að semja fyrir alvöru fyrr en verkfall er um það bil […]
Hinir eignalausu á húsnæðismarkaði
Ég hef lengi velt fyrir mér hvers vegna sú þörf að eignast eigið húsnæði sé svona sterk hér á landi. Líklega tengist það vistarbandinu. Allt fram undir lok 19. aldar þurfti vinnuhjú að ráða sig í vist og hreppurinn hlutaðist oft til um hvar leiguliðar bjuggu. Langafasystir mín, Helga Guðmundsdóttir, skrifaði t.d. þetta í endurminningum […]
Verkföll og dauði stéttarfélaga
Frá því á sjöunda áratug síðustu aldar hafa komið fram kenningar um að tími stéttarfélaga sé liðinn – velmegun hafi orðið svo almenn að stéttarbarátta hafi liðið undir lok. Og því ekki þörf á stéttarfélögum. Árið 1960 birti bandaríski félagsfræðingurinn Daniel Bell bókin The end of ideology þar sem hann taldi að hugmyndafræði fyrri tíma […]
Jólabókaflóðið
Útgáfuhefð bóka er á margan hátt sérkennileg hér á landi þegar við berum okkur saman við nágrannalöndin. Hvað veldur því að stór hluti bóka kemur út fyrir jólin en ekki allt árið um kring eins og tíðkast víða erlendis? Það á sér sögulegar skýringar eins og Ársæll Árnason bókbindari rifjaði upp í jólahefti Tímarits iðnaðarmanna […]
Læknaverkfall og verkalýðssaga
Hinn 8. janúar 1942 samþykkti þjóðstjórnin síðari bráðabirgðalög sem bönnuðu verkfall nokkurra iðnfélaga. Í staðinn skyldi gerðardómur ákveða launakjör. Þetta verkfall er gjarnan nefnt Gerðadómsverkfallið. Lögin voru sett á þenslutímum; næga atvinnu var að fá hjá herliðnu og innlendum aðilum. Það kann ekki að undra að lögin héldu ekki lengi. Þau voru afnumin í ágústmánuði […]
Ójafnrétti er dauðans alvara
Sænski félagsfræðingurinn og fyrrum prófessor við Cambrigde-háskóla, Göran Therborn, gaf út mjög fróðlega bók í fyrra sem hann nefnir The killig fields of inequality. Þar rekur hann afleiðingar vaxandi misskiptingar og ójafnaðar innan landa og milli ríkja þjóða og fátækra. Einnig ræðir hann rót vandans og getur um mögulegar lausnir. Therborn styðst við rannsóknir fræðimanna […]
Byssur og traust
Traust er vafið úr mörgum þráðum. Heiðarleiki, ráðvendni og hreinskilni eru mikilvægir þræðir. Einnig góðvild, hollusta og velvilji. Íslensk þjóðfélag hefur verið einsleitt hvað varðar trú, kyn og tungumál. Það eflir traust milli þegna. Ættartengslin næra traustið enn frekar. Fjármálakreppan haustið 2008 og síðar Búsáhaldabyltingin juku mjög á torgryggni, andúð og vantraust. Mér finnst að […]
Skattaafsláttur fyrir skerta þjónustu?
Eftir að ríkið seldi áburðar- og sementsverksmiðjuna flokkast nær öll opinber starfsemi undir þjónustu. Það sem einkennir þjónustustarfsemi er að hún er oftar en ekki óáþreifanleg, mannaflafrek og viðskiptavinur er iðulega þátttakandi í ferlinu (maður þarf að vera viðstaddur hjá tannlækni og hárskera). Af þeim sökum leitast þjónustufyrirtæki að vera sem næst viðskiptavinum sínum. Það […]
Ráðningarkjör opinberra starfsmanna
Guðlaugur Þór Þórðarson og Vigdís Hauksdóttir telja að þörf sé á að breyta ráðningakjörum opinberra starfsmanna hér á landi. Rökin eru ekki alveg skýr, en líklega til auðvelda niðurskurð í opinberum rekstri og auka skilvirkni. En hver eru ráðningakjörin í dag? Ríkisstjórn Davíðs Oddssonar (sem skipuð var Sjálfstæðiflokki og Framsóknarflokki) gerði margar veigmiklar breytingar á […]
Framsókn og Facebook
Ég á 580 vini á Facebook. Eins og gengur eru þetta fjölskylda og vinir, gamlir kunningjar en stærsti hópurinn eru þeir sem tjá sig um menn og málefni og eru áhugasamir um stjórnmál eins og ég. Mjög margir þeirra eru vistra megin við miðju. Ég get frætt ykkur á því að þessa dagana er Framsókn […]
Um staðsetningu ríkisstofnana
Út um land allt er mikið af ríkisstofnunum – framhaldsskólar, háskólar, heilsugæslustöðvar, sjúkrahús, sýslumannsembætti, lögregluumdæmi og eftirlitsstofnanir. Þar hefur verið skorið mikið niður á liðnum árum eftir efnahagshrunið. Fæðingardeildum og skurðstofum hefur verið lokað, embætti sameinuð og samdráttur í mennta- og heilbrigðismálum. Nú virðast stjórnvöld ætla að snúa þessari þróun við með því að flytja Fiskistofu […]
