Ásta Sigurðardóttir og Kamp Knox

Kamp Knox ku hún heita nýja bókin, sem Jói Páll ætlar að gefa út undir bókaútgáfunafni Ólafs heitins sómamannsins Ragnarssonar, sem yfirgaf okkur alltof snemma. Þetta fágæta smekk-, prúð- og heiðursmenni.

Ungur bar eg út dagbl. Vísi á Melana og í Kamp Knox. Þetta var heilmikið braggahverfi, líklega það stærsta í stríðinu, sem reis millum Kaplaskjólsvegar og Hofsvallagötu og náði niðrundir þarsem KR völlurinn er nú. Þetta húsnæði Bretanna og Kananna kom sér vel í stríðslokin, þegar tugþúsundir landa höfðu flutt á mölina í stríðsgróðaæsingi. Og það voru hreint ekki bara „afgangar“ þjóðfélagsins, sem þarna bjuggu. Það voru líka allskonar höfðingjar: Steinn Steinarr og Ásthildur, Þorvaldur Skúlason málari, Gunnar Huseby Evrópumeistari í kúlukasti – Kobbi og Gíslína spákona – og svo bjó hún þarna í nokkur ár hún Ásta Sigurðardóttir.

Það er torvelt að benda á innihaldsauðugri og frábærari skáldkonu en hana Ástu. Hún skrifaði nú samt ekki mikið. Þetta voru nokkrar, innan við 10 smásögur, en þær voru bara svo skelfilega frábærar, hrifu og bitu alla sem þær lásu, líka smáborgaraskapið, sem reyndi að níða hana niður fyrir að vera ekki samboðin þessu göfuga samfélagi. Og fyrir hvað: – Jú, hún sat fyrir nakin hjá listnemum við Handíðaskólann. Það er dásamlegt að vita, að Jón Kaldal, okkar frábæri portrettljósmyndari læsti nokkrar svipmynda hennar í ógleymanleg listaverk. Og þar býr hún um alla framtíð. Og – what a presence. 
Til er einnig ein prentuð náttúrustemning eptir Ástu, en ekki er unnt að lýsa þeirri ást, sem þar kemur fram á landinu okkar – og stíllinn, maður.

En auk þess teiknaði hún frábær spil og gerði nokkuð af myndlist, sem er í senn fallegt að handbragði og minnir á málverk Alberts Strindberg í vissum „djöfulskap“ sem birtist í þeim. Þau eru nú nánast öll glötuð. Þó veit eg um 2 eða 3 hjá fólki, sem var henni velviljað. Og svo skreytti hún aðra ljóðabók Þorseins síns frá Hamri dásemdar dúkristum.

Eg kom í braggann hennar Ástu löngu eptir að eg hafði borið út blöðin í Kampinn, var næstum því fullorðinn – og kom þangað ásamt Þorsteini frá Hamri skáldinu vini mínum og fleiri félögum. Eg held að þetta hafi bara verið við upphaf þeirra kynna. Þá bjó hún þarna ásamt verndara sínum Karli rafvirkja Eiríkssyni, sem reyndist henni vel, því stundum átti Ásta þá þegar mjög erfitt, því áfengisdemóminn flæktist fyrir henni, alltfráþví hún lauk Kennaraskólaprófi með láði 18 ára gömul. Eignaðist síðan son með Jóhannesi Geir listmálara, en hann varð ekki gamall, dó skömmu eftir að pabbi hans lézt. Sá sonur hennar átti ekki alltaf góða daga. Ólst þó að nokkru upp hjá foreldrum Ástu, man ekki hvað mamma hennar hét, en faðirinn hét Sigurður Benjamín Konstantínus Jónsson, en þau bjuggu að Litla Hrauni, afskekktu smábýli, nærri Stóra Hrauni, bæ séra Árna Þórarinssonar.

Við höfðum, sisona, farið félagarnir nokkrir að ná í Þorstein frá Hamri vin okkar í Akraborgina, en hann var að fara í Kennaraskólann. Og til að fagna komu skáldsins til borgarinnar héldum við til Ástu í herskálann C-10. Þarna var líka oggulítið brennivín, það var söngur og gleði í kolakyntum bragganum þeirra Kalla og Ástu. Mér var falin kyndingin, því eg var nokkurnveginn sóber. Og svo var kánkast á og vagg og velta. Og eg held eg megi segja, að þarna – þennan haustdag síðdegis, fyrir meira en hálfri öld, urðu náin kynni þeirra Ástu og Þorsteins, sem leiddu til þeirrar ótrúlega fallegu, – en erfiðu aðildar.

Fyrsta smásaga Ástu „Sunnudagskvöld til mánudagsmorguns“, himingrípandi listaverk, segir frá reynslu ungra konu, sem setið hefur að svamli og er á heimleið, þegar karl nokkur býður henni heim til veitinga – og misfór þar gróflega við söguhetjuna, því sagan er nánast sannsöguleg. Eg held að engu skáldi hafi betur tekizt að lýsa þeirri lægingu og niðrun, sem konur sæta ógeðslega opt af hendi viðbjóðslegra #karlmenna#.

Fyrir nokkrum árum kom út velmeinandi bók um Ástu Sigurðardóttur, en mér fannst sá góði höfundur alls ekki ráða við efnið og leggja alltof einlita nálgun á erfiðleikamómentin í lífi hennar, auk þess, sem margt vantaði – hreinlega af bíografísku efni, sem auðvelt hefði verið að afla. En það lá víst þessi óskup á!

Við áttum eptir, eg og Ásta, að hittast opt á hennar stuttu ævi, ma. hélt eg partí á heimili fjarverandi foreldra og þar las Ásta upp sögu, en hún glataðist í eftirfylgjandi gleðiflaumi og hefur aldrei birzt.

Ekki löngu eptir enduð kynni Ástu og Þorsteins við margvíslega erfiðleika í baráttu hennar – við hin demónísku öfl í lífinu, – og hans reyndar líka, – lokaði myrkrið sál hennar og hún dó aðeins fertug að árum.