Skattaafsláttur fyrir skerta þjónustu?

Eftir að ríkið seldi áburðar- og sementsverksmiðjuna flokkast nær öll opinber starfsemi undir þjónustu. Það sem einkennir þjónustustarfsemi er að hún er oftar en ekki óáþreifanleg, mannaflafrek og viðskiptavinur er iðulega þátttakandi í ferlinu (maður þarf að vera viðstaddur hjá tannlækni og hárskera). Af þeim sökum leitast þjónustufyrirtæki að vera sem næst viðskiptavinum sínum. Það er einnig ástæða þess að ríkisvaldið býður upp á þjónustu víða um land.

Þessa þjónustu má flokka með ýmsum hætti. Til dæmis út frá hversu oft við þurfum á henni að halda og hversu mikilvæg hún er. Eftirtaldir þjónustuþættir eru mjög mikilvægir en það reynir ekki mjög oft á þá:

• Ríkisskattstjóri og skattskil.
• Ökuskírteini og vegabréf.
• Kosningar
• Eftirlitsstofnanir margskonar

Þar sem við þurfum ekki á slíkri þjónustu að halda reglulega getum við komist vel af þótt hún sé ekki í allra næsta nágrenni. Á fjölmennari stöðum er næg eftirspurn til að hafa bæði sýslumanns- og skattstjóraembætti.

Vandinn eykst hins vegar þegar um nauðsynlega þjónustu ræðir eins og leik- og grunnskóla sem börn þurfa að sækja á hverjum degi. Einnig þegar líf og limir eru í hættu. Því verður eftirfarandi þjónusta að vera í stuttri dagleið fyrir íbúa landsins:

• Menntastofnanir
• Sjúkrahús og heilsugæsla
• Lögregla
• Slökkvilið

Þegar eldur kemur upp eða slys verða skipta mínútur máli. Þá nægir ekki að bíða eftir aðstoð í margra kílómetra fjarlægð.

Allir landsmenn borga skatta óháð búsetu til að halda uppi þjónustu hins opinbera. Ríkisvaldið skal leitast við að mismuna ekki þegnum landins (jafnræðisreglan). Nú hefur það gerst á linum árum að íbúar sem búa fyrir utan helstu þéttbýliskjarna hafa þurft að horfa upp á að skólar, sjúkrahús og lögregluembætti hafa mætt verulegum niðurskurði með minni þjónustu. Þjónustan hefur á stundum verið flutt í annað byggðarlag. Því  má spyrja  í anda jafnræðisreglunnar: Er ekki eðlilegt að þeir íbúar fái skattaafslátt vegna skertrar þjónustu? Þeir fá langtum minna fyrir sinn skattpening en þeir sem búa á höfuðborgarsvæðinu.

• About
• Latest Posts

Ingi Rúnar Eðvarðsson

Prófessor at Háskóli Íslands

Ég er prófessor við Viðskiptafræðideild Háskóla Íslands og hef áhuga flestum þáttum mannlífsins. Hér skrifa ég pistla um það vekur áhuga minn hverju sinni - oftar en ekki út frá þeim viðfangsefnum sem ég hef fengist við á liðnum árum.

Latest posts by Ingi Rúnar Eðvarðsson (see all)

• Hugleiðingar um samningamál - 16/10/2015
• Ísland, Færeyjar og unga fólkið - 26/07/2015
• Breytingar á fjölda starfa eftir hrun - 01/07/2015