Breytingar á fjölda starfa eftir hrun
Að undanförnu hefur því verið slegið upp í fjölmiðlum að nær eina fjölgun starfa eftir hrun hafi verið í ferðaþjónustu. Það er ekki rétt. En hverjar hafa verið breytingar í fjölda starfa eftir hrun? Þær hafa verið margvíslegar eins og hér verður rakið. Stuðst er við tölur frá Hagstofu Íslands (fjöldi í aðalstarfi eftir atvinnugreinum).
Landbúnaður og fiskveiðar
Með því að beyta einfaldri aðferðafræði, þ.e. að bera saman fjölda starfa árið 2008 og 2014 og skoða fjölgun eða fækkun þeirra, kemur í ljós að störfum í landbúnaði fækkaði um 400 á tímabilinu en störfum við fiskveiðar fjölgaði um 100. Hafa ber í huga að þessi aðferðafræði fangar ekki sveiflur á tímabilinu.
Iðnaður og framleiðsla
Alls fjölgaði um 900 störf í þessum greinum. Það segir bara hálfa söguna. Verulegar svipingar hafa orðið í greinum eins og byggingarstarfsemi þar sem störfum hefur fækkað um 7.200 (40,6% fækkun). Sú grein á enn langt i land að ná fyrri stöðu. Störfum fjölgaði um 1.100 í matvæla- og drykkjaiðnaði (aukin mjókur- og skyrframleiðsla?) og um 1.800 störf í fiskvinnslu. Í öðrum greinum iðnaðar varð fækkun.
Þjónustustörf
Hlutfallslega eru þjónustustörf flest á íslenskum vinnumarkaði, liðlega 70% allra starfa. Alls fjölgaði þjónustustörfum um 8.700 á fyrrgreindu tímabili. Þróun einstakra greina er mjög ólík. Mesta fjölgun er í ferðaþjónustu, eins og rekstur gististaða og veitingarekstur (4.300 störf) og á ferðaskrifstofum (1.100 störf). En fleiri greinar hafa fjölgað starfsfólki, eins og ýmis sérhæfð þjónusta (3.000 störf) og sérfæðileg, vísinda- og tæknileg starfsemi (1.100 störf). Það vekur einnig athlygli hin mikla fækkun hjá hinum opinbera á þessu tímabili (3.500 störf) og í fjármálageiranum (2.200 störf). Sjá nánar í töflunni hér að neðan.
| Heild- og smásöluverslun, viðgerðir á vélknúnum ökutækjum | 0 |
| Flutningar og geymsla | 800 |
| Flutningar með flugi | -100 |
| Rekstur gististaða og veitingarekstur | 4.300 |
| Upplýsingar og fjarskipti | 500 |
| Fjármála- og vátryggingastarfsemi | -2.200 |
| Fasteignaviðskipti | -600 |
| Ýmis sérhæfð þjónusta | 3.000 |
| Sérfræðileg, vísindaleg og tæknileg starfsemi | 1.100 |
| Leigustarfsemi og ýmis sérhæfð þjónusta | 2.000 |
| Ferðaskrifstofur, ferðaskipuleggjendur og önnur bókunarþjónusta | 1.100 |
| Opinber stjórnsýsla, fræðslustarfsemi, heilbrigðis- og félagsþjónusta | -1.400 |
| Opinber stjórnsýsla og varnarmál; almannatryggingar | -2.100 |
| Fræðslustarfsemi | 400 |
| Heilbrigðis- og félagsþjónusta | 300 |
| Menningar-, íþrótta- og tómstundastarfsemi | 0 |
| Aðrar atvinnugreinar | 700 |
| Félagasamtök og önnur þjónustustarfsemi | 400 |
| Atvinnurekstur innan heimilis | 0 |
| Starfsemi stofnana og samtaka með úrlendisrétt | 100 |
| Óþekkt starfsemi | 400 |
Heildarmyndin
Hér er stuðst við tölur Hagstofunnar sem byggir á alþjóðlegri flokkun atvinnugreina. Alltaf má finna að slíkri flokkun, löngum var ferðaþjónustan til að mynda illa sýnilega í opinberum tölum. Mér virðist að nýjasta flokkunin taki betur á þeim þáttum en áður.
Hver er þá heildarmyndin? Sú sama og verið hefur á liðnum áratugum. Mesta fjölgun starfa og flest störfin teljast til þjónustu þar sem atvinnustarfsemin felst í því að þjónusta fólk eða fást við annað en öflun hráefnis eða úrvinnslu þess í fullunnar vörur. Þar er um alþjóðlega þróun að ræða. Fróðlegt væri að skoða þessa þróun frekar, t.d. út frá launasjónarmiði. Hafa t.d. vel launuð störf horfið í fjármálagreira og byggingariðnaði og í staðinn komið störf í ferðaþjónustu (ekki eru öll störf í þeim geira láglaunastörf en ansi mörg)? Hvað segir þessi þróun einnig um menntunarþörf ólíkra atvinnugreina? Erum við að mennta of marga háskólamenntaða einstaklinga á Íslandi? Og þannig má áfram telja.
- Hugleiðingar um samningamál - 16/10/2015
- Ísland, Færeyjar og unga fólkið - 26/07/2015
- Breytingar á fjölda starfa eftir hrun - 01/07/2015
