trusted online casino malaysia
Jón Daníelsson 10/08/2020

Að skella í lás

Fæstar þjóðir búa við þann munað að eiga sér heimili á eyju og geta af þeim sökum lokað landamærum sínum af nokkurn veginn fullkomnu öryggi. Þetta á við um Ástrali, Nýsjálendinga og svo okkur Íslendinga ásamt fleiri örþjóðum.

Nýja Sjálandi var því sem næst lokað. Íbúum eyjanna er heimilt að koma heim frá útlöndum og einhverjar undanþágur eru veittar, en allir þurfa að fara í tveggja vikna sóttkví – án undantekninga. Í praxís er þetta ekki mjög frábrugðið því sem hér gilti fram til 15. júní. Landið var ekki formlega lokað ferðamönnum en þeir þurftu að fara í tveggja vikna sóttkví, sem segja má að jafngildi lokun að því er varðar almenna ferðamenn.

Snemma í maí var ástandið á Íslandi og Nýja Sjálandi svipað. Í báðum löndum var búið að ráða niðurlögum fyrstu bylgju farsóttarinnar og innanlandssmit hætt að greinast. Rétt eins og við hafa Nýsjálendingar greint talsvert af smitum frá þeim tíma og rétt eins og hér var smitið bundið við fólk sem kom frá útlöndum. Munurinn er sá að vegna strangra skilyrða um sóttkví hafa þessi smit ekki dreifst út eins og hér er að gerast núna. Á Nýja Sjálandi eru samkvæmt tölum dagsins 23 Covidsýktir, allir greindir í sóttkví eftir komu og allir í einangrun. Hér eru yfir 100 í einangrun, kringum þúsund í sóttkví og önnur bylgja faraldursins annaðhvort að rísa eða mögulega ganga yfir.

Nýsjálendingar geta um þessar mundir lifað lífinu eins og þeir kjósa og án þess að þurfa að hafa verulegar áhyggjur. Þeir geta blandað geði við ættingja, félaga og vini, jafnt á veitingahúsum sem annarsstaðar og þeir geta óttalaust heimsókn afa og ömmur á dvalarheimili. Skólar geta starfað hindrunarlaust og fólk getur stundað vinnuna á sinn hversdagslega hátt og unga fólkið getur líka áhyggjulaust farið út á lífið af hjartans lyst.

Heilbrigðiskerfið getur líka starfað eðlilega. Þar er ekki þörf á neinni bið eftir fyrstu skoðun þegar grunur vaknar um krabbmein. Biðlistar eftir margvíslegum aðgerðum eða öðrum lækningum þurfa ekki að lengjast vegna þess að sjúkrahúsin séu annaðhvort full af Covidsjúklingum eða þurfi að standa hálftóm til að geta tekið við þeim með mjög skömmum fyrirvara. Fólk getur talað við heimilislækninn sinn augliti til auglitis.

Nýsjálendingar njóta sem sagt á ný nokkurn veginn óskertra lífsgæða. Og það gildir bæði um allan almenning og flesta þá sem í þessu landi stunda atvinnurekstur. Íslendingar búa við mjög skert lífsgæði þessa dagana vegna þess að stjórnvöld ákváðu að fórna þeim – þessum gríðarlegu almannahagsmunum – fyrir sérhagsmuni tiltölulega fárra. Grátlegast er þó að þetta mun sennilega engu skila í efnahagslegu tilliti, en bitna harkalega á öðrum greinum atvinnulífsins. Það virðist allavega vera skoðun Gylfa Zoega prófessors ef marka má endursögn Kjarnans á nýrri grein hans í Vísbendingu.

Við þurfum sko túrista!

Það eru aðeins forsvarsmenn einnar atvinnugreinar á Íslandi sem telja sér nauðsynlegt að fá ferðamenn til landsins. Sjávarútvegur fiskvinnsla þurfa ekki ferðamenn, ekki heldur iðnaður, landbúnaður, almenn verslun eða hugbúnaðargeirinn. Þeir sem heimta ferðamenn eru forsvarsmenn ferðaþjónustufyrirtækja. Og ráðherra ferðamála tekur auðvitað undir, enda er ferðamannabransinn jú orðinn ein af þremur meginstoðum efnahagslífsins og farinn að afla okkur meira en 40% af gjaldeyristekjunum.

En eigum við þá kannski að líta aðeins á ferðamannabransann á Nýja Sjálandi? Maður gæti mögulega ímyndað sér að sú atvinnugrein skipti Nýsjálendinga litlu, fyrst þeir eru ekki tilbúnir að fórna neinu fyrir hana. En það er reyndar ekki alveg svo. Rúm 17% gjaldeyristekna Nýsjálendinga á ferðamannaárinu 2018-19 komu frá ferðamönnum og nærri 6% af vinnuaflinu störfuðu við greinina. Tap Nýsjálendinga er þannig líka umtalsvert. Og menn fleygja ekki frá sér 17% af gjaldeyristekjunum án þess að hugsa sig um.

Reyndar virðast Nýsjálendingar hafa hugsað þetta talsvert betur en Íslendingar. Málið er nefnilega ekki svo einfalt að með því einu að halda landamærunum opnum komi jafn margir ferðamenn og áður og skilji eftir sig jafnmiklar gjaldeyristekjur. Öðru nær. Það skiptir litlu máli hve mikið við leggjum á okkur til að geta plokkað peninga af ferðamönnum. Það verða sárafáir sem koma og þeim fækkar enn þegar hér koma reglubundið upp umfangsmikil samfélagssmit. Þessar gjaldeyristekjur eru sem sagt að langstærstum hluta farnar út um gluggann hvort eð er.

Og það er líka borin von að ferðaþjónustufyrirtæki geti endurráðið starfsfólk að einhverju marki.

Að íslenskt efnahagslíf standi og falli með ferðamannaiðnaðinum er sem sagt alls ekki rétt. Hvort ferðamönnum fækkar um 85-95% eða atvinnugreinin leggjist tímabundið af í heilu lagi, skiptir þá ekki lengur endilega höfuðmáli. En ef umfram allt á uppfylla kröfur ferðaþjónustunnar og halda landinu opnu fyrir ferðamönnum, kostar það óhjákvæmilega reglubundnar eða óreglubundnar hrakfarir eins og þær sem nú dynja yfir.

Þreytan segir til sín

Hvernig sem á er litið er alveg ljóst að ríkissjóður þarf áfram að styðja við atvinnufyrirtæki. Hvort það hækkar þessa upphæð eitthvað að ráði þótt ferðaþjónustufyrirtæki þurfi dálítið meiri stuðning en ella er kannski óljóst, en hitt er víst að með núverandi fyrirkomulagi er verið að fórna miklum lífsgæðum nánast hvers einasta Íslendings. Þess er ekki þörf. Og það er ekki heldur afsakanlegt. Svo einfalt er það.

Alvarlegasta hættan framundan stafar sennilega af þeirri „viðbúnaðarþreytu“ sem við erum þegar farin að sjá og er mest áberandi hjá yngra fólki. Á laugardagskvöldið voru margir skemmtistaðir svo fullir af fólki að lögreglan treysti sér ekki inn, enda þurfa lögreglumenn nauðsynlega að hugsa fyrst um eigin smitvarnir. Unga fólkið lagði talsvert á sig í vetur og sýndi í rauninni mikla þolinmæði, en nú er sú þolinmæði að líkindum að mestu þrotin. Ungt fólk vill eðlilega fá að skemmta sér.

En þessi þreyta leiðir óhjákvæmilega til þess að það verður stöðugt erfiðara að fá fólk til að fylgja reglunum. Það er nú einu sinni svo að fólk lærir að lifa með langvarandi hættuástandi. Og það þýðir ekki að fólk læri að halda sig við reglur, heldur þvert á móti að það læri að lifa með áhættunni, læri að bægja óttanum frá sér. Þannig tókst t.d. almenningi á Norður-Írlandi að lifa nánast alveg eðlilegu lífi áratugum saman þótt hálfgerð borgarastyrjöld ríkti í landinu.

Hér verður sem sagt æ erfiðara að berja niður hópsmit. Fari svo verða afleiðingarnar skelfilegar. Það er í besta falli afar vafasamt að hægt sé að „lifa með veirunni“. Flestir munu vissulega lifa hana af – en fráleitt allir.

Þreytan er ekki séríslensk. Hún blasir við í sjónvarpsfréttum t.d. í Noregi og Danmörku. Unga fólkið er búið að fá meira nóg af þessum endalausu takmörkunum og hópar sig saman hvað sem líður boðum og bönnum. Ef börunum er lokað eru bara haldin einkapartý. Þetta veldur stjórnvöldum áhyggjum bæði í þessum löndum og víðar. Við búum við þann lúxus að eiga okkur dvalarstað á eyju. Það eru forréttindi af þeirri gerð sem ég skammast mín ekkert fyrir að nýta.

Það er auðvitað illgerlegt að skella alveg í lás. Við þurfum jú eins og Nýsjálendingar að hleypa okkar eigin fólki heim frá útlöndum og þess eru líka dæmi að við þurfum að fá hingað sérfræðinga eða aðra til vinnu. En hálfsmánaðar sóttkví dugar vel. Og Kári Stefánsson hefur stungið upp á tvöfaldri skimun  með 4-5 daga sóttkví á milli. Með því móti má trúlega halda áhættunni í lágmarki. Og við eigum einmitt að lágmarka áhættuna – ekki að hámarka hana.

Flokkun : Efst á baugi, Pistlar
1,764