Launahækkanir og framleiðslukostnaður
Það er gamalkunnugt stefið um að lauhækkanir leiði til verðbólgu. En launakostnaður er aðeins hluti af heildarkostnaði við framleiðslu vöru og þjónustu. Öll fyrirtæki þurfa aðföng til rekstrar – hráefni, fjármagn, húsnæði o.fl. Í sumum greinum eru hráefniskostnaður tiltölulega hár eins og í sjávarútvegi en minni í öðrum greinum. Fjármagnskostnaður hefur verið hár á landi í alþjóðlegum samanburði og það getur dregið úr sakeppnishæfni fyrirtækja.
Launakostnaður er mishár milli atvinnugreina. Hann er hæstur í mörgum þjónustufyrirtækjum eins og sjúkrahúsum og menntastofnunum þar sem hann nemur um 60-80% af heildarkostnaði. Í hátækniiðni þar sem framleiðslan er að mestu vélvædd nemur hann undir 10% þannig að launahækkir hafa ekki sömu áhrif á öll fyrirtæki.
Hér á landi er vinnuvikan mun lengri en víðast í Evrópu og yfirvinna mikil. Ef launahækkanir verða miklar er líklegt að dragi úr yfirvinnu, framleiðni gæti aukist og gripið yrði til ýmissa aðgerða til að auka hakvæmni í rekstri. Það er því ekki sjálfgefið að verðbólga hækki sjálfkrafa í kjölfarið.
Það hefur einnig áhrif á rekstur fyrirtækja að laun æðstu stjórnenda hafa hækkað mikið á liðnum árum og ekki má gleyma arðgreiðslum. Allt hefur þetta áhrif á rekstrarafkomu fyrirtækja, ekki aðeins laun almenns starfsfólks. Svo hefur gengið veruleg áhrif bæði varðandi tekjur í útflutningi og eins varðandi innflutt aðföng. Þannig að dæmið er ekki eins einfalt og Samtök atvinnulísins hafa lagt upp í auglýsingum sínum.
Þá virðist vera að hagvöxtur sé minni en áætlað var og þar gæti einkaneysla verið að minnka. Launahækkanir geta aukið hagvöxt og eðlilegt er að atvinnulífið standi undir honum frekar en tekjutilfræslur hins opinbera. Að lokum má minna á kaupmáttur launafólks minnkaði verulega eftir fjármálakreppuna haustið 2008. Nú er lag að bæta úr því.
- Hugleiðingar um samningamál - 16/10/2015
- Ísland, Færeyjar og unga fólkið - 26/07/2015
- Breytingar á fjölda starfa eftir hrun - 01/07/2015
