Vísir að fortíð

Þjóðsögur eiga sér stoð í raunveruleikanum. Mis sterka að vísu. Það er til dæmis tæpt að trúa því að útgerðarfélagið Vísir í Grindavík ætli að draga ferðakostnað frá launum verkafólksins frá Djúpavogi sem boðið var til Grindavíkur til þess að skoða húsnæði sem því stendur til boða ef það vill flytja suður. Hins vegar má trúa því að Vísir muni færa kostnaðinn af ferðalaginu til gjalda í bókhaldi útgerðarinnar. Eða óstofnuðu einkahlutafélagi sem nú skal frá greint.

Þjóðsaga hefur gengið um byggðirnar í nokkurn tíma. Hún hermir að skömmu áður en Vísismenn lokuðu fiskvinnslum sínum fyrir vestan, norðan og austan (meinlausari útgáfa sögunnar segir að það hafi verið stuttu eftir það) hafði þeir verið farnir að bera víurnar í blokkina að Stamphóli 3 í Grindvík (Einbúa) í þeim tingangi að fylla hana af leigjendum. Verkafólki utan af landi. Þetta er háhýsið sem fólkið frá Djúpavogi skoðaði á dögunum.

Lengri er sagan ekki, og hana er að sjálfsögðu ekki hægt að fá staðfest. Umrædd blokk er í eigu Íbúðalánasjóðs (landsmanna allra) og ofur skiljanlegt að sjóðurinn segi ekki frá því hverjir banka og spyrja um íbúðir. Samt sem áður er það vitað að Vísismenn knúðu þar dyra. Þeir létu í það skína að þeir væru með verktaka með sér og næga peninga til þess að borga það sem upp væri sett og lögðu fram tilboð í húsið í nafni óstofnaðs einkahlutafélags. Því var tekið með þeim fyrirvara að sjóðurinn vildi fá að kanna greiðslugetu útgerðarinnar. Kaupsamningur verður undirritaður á næstu dögum, leigjendur tryggðir, húsaleigan dregin frá laununum, tiltölulega sanngjörn í fyrstu og síðan … Kostnaður við kaupin verður svo færður á reikninga útgerðarfélagsins til lækkunar á skatti samkvæmt nýjustu velvildarlöggjöf ríkisstjórnarinnar.

Það er ekki nema réttur mannsaldur síðan kaupmenn, útgerðarmenn, kaupfélög og kirkjan áttu bæði menn og dýr í þessu landi, fugla loftsins og fiska sjávarins. Þessi tími er að ganga í garð aftur undir handleiðslu ríkisstjórnarinnar. Fé er fært þangað sem það er fyrir.

Eins og af þessu sést á þjóðsagan stoð í veruleikanum líkt og annar góður skáldskapur. Margir rithöfundar og mörg skáld hafa sýnt fram á að sagan endurtaki sig í sífellu, hún gangi í hringi. Nóbelsverðlaunahafinn William Faulkner lét eina sögupersónu sína fullyrða að fortíðin væri ekki liðin. Hvernig sem því er varið þá er hún nú á hraðri leið til Grindavíkur. Fortíðin.