Tæp stjórnarmyndun!

Stjórnmálamenn eru brenndir af viðræðunum fyrir ári síðan. Þá reyndi Katrín Jakobsdóttir að koma saman fimm flokka stjórn sem hefði átt að geta tekist. (Skemmtileg spurning sem ómögulegt er að svara hvort sú stjórn væri ekki ennþá við stjórnvölinn? Ég held það, það er jú fyrst og fremst ríkisstjórnir með Sjálfstæðisflokknum innanborðs sem springa á limminu, allavega síðustu þrjár – sem er þó nokkuð)

En í þeim viðræðum benti Katrín og Vinstri-græn meðal annars á að það væri nýbúið að samþykkja samgönguáætlun en að það vantaði 10 milljarða króna til að fjármagna hana. Hún vildi fara þá leið að fjármagna ævintýrið ekki bara henda því út í hafsauga, enda nýbúin að samþykkja áætlunina. Sumir hinna flokkanna vildu hinsvegar ekki finna þá peninga. Sem hefðu trauðla fengist nema með því að hækka skatta, hækka veiðigjaldið, vask á ferðaþjónustuna eða skattleggja ríkasta fólkið aftur einsog gert var í kreppunni. Eða allt af þessu. En það gekk ekki upp. Kannski var Viðreisn heldur aldrei áfram um þá stjórn og á endanum fór sem fór. Björt framtíð bókaði þar örlög sín með því að hengja sig á Viðreisn og fara í stjórn með Sjálfstæðisflokknum, augljóslega gegn vilja og áhuga kjósenda flokksins. Alveg jafn óskiljanlegt núna og það var þá.

Niðurstaðan varð stjórnin sem við fengum, samgönguáætlun sem ekki var fjármögnuð frekar en nokkuð annað. Fimm ára ríkisfjármálaáætlun samþykkt með engri uppbyggingu, engri styrkingu innviða samfélagsins, heldur áframhaldandi niðurskurði og þar af leiðandi í raun frjálshyggjustefnu liðinna áratuga. Og þótt Björt framtíð hafi hætt að styðja ríkisstjórnarmeirihlutann vegna trúnaðarbrests þá held ég ekki að það hefði gerst nema af því einmitt að stefna stjórnarinnar var aldrei í samræmi við hugsjónir og stefnu flokksins, og alls ekki lungans af kjósendum Bjartrar framtíðar. Þegar kom að trúnaðarbrestinum var þess vegna engin innistæða til, engin ástæða til að finna lausnir til að halda stjórnarsamstarfinu áfram. Og því var alltaf bara spurning hvenær þetta myndi springa, ekki hvort. Enda ríkisstjórnin ákaflega lánlaus og algerlega metnaðarlaus frá upphafi.

Þetta vilja menn væntanlega forðast núna. Það á að byggja upp og styrkja innviðina hvorttveggja þá áþreifanlegu og hina líka. Það mun kosta mikið fé sem verður ekki frekar en áður galdrað upp úr hatti. Jú jú sumir fundu allt í einu 100 milljarða á lausu rétt fyrir kosningar, en ég held ekki að það fé sé nokkuð að hoppa sjálfviljugt upp í ríkiskassann. Nei uppbygging mun ekki eiga sér stað nema menn taki til í skattkerfinu, skattleggi þá ríkustu, hækki veiðigjöldin, auðlindirnar verða að skila meiru til samneyslunnar o.s.frv. Það þarf að ná í peninga þar sem þeir eru, ekki á þá sem minnst hafa heldur til hinna. Og auðvitað þarf að stöðva ágang einkageirans í orkuna, í heilbrigðiskerfið og aðra samneyslu. Það er einfaldlega liðin tíð og dæmin sýna víða um heim skelfilegar afleiðingar einkavæðingar. Samkeppni á við þar sem hún á við, þar sem hún gengur upp en ekki í heilbrigðiskerfinu. Og ekki í orkuframleiðslunni heldur. Svo má líka hægja á því að greiða niður erlend lán, og þannig í raun taka lán eða halda áfram lántökunni til að byggja upp. Vissulega er mikilvægt að greiða upp lán til að lækka vaxtagjöldin en það má ekki verða á kostnað framtíðarinnar heldur ekki með því að veikja innviðina, sem hefur verið stefnan hingað til. Þetta er auðvitað jafnvægislist.

Flokkarnir fjórir eru alveg örugglega ekki á einu máli um hvernig eigi að fara að því að byggja upp, hvernig eigi að fjármagna það o.s.frv. Og þeir eru enn síður sammála um mörg önnur mál svo sem Evrópumálin til að nefna bara eitt mál.

Þannig að það er ljóst að það þarf ekki mikið út af að bregða til að upp úr slitni. Svo má reikna með að í sumum flokkum, og þá sérstaklega innan Framsóknarflokksins séu einstaklingar sem vilja miklu heldur sjá annað stjórnarmynstur. Og það ruggar bátnum. Í raun veltur langmest á Sigurði Inga.

Niðurstaðan kemur þó fljótt í ljós, augljóslega ætla stjórnmálamenn ekki að taka langan tíma í þetta, enda ástæðulaust.