Viðundur á Vesturlöndum

Yfir aðalfundi Landverndar í dag grúfðu óveðurský í umhverfis- og náttúruverndarmálum, sem hrannast upp á himininn, ekki aðeins vegna nýrrar stórsóknar í hernaðinum gegn landinu í formi stórfjölgunar virkjunarhugmynda, heldur einnig á flestum öðrum sviðum í þessum málaflokki. Dæmi:

Íslendingar undirrituðu Ríó-sáttmálann 1992. Sem dæmi um höfuðáherslurnar í sáttmálanum voru sjálfbær þróun (þ.e. að stunda ekki rányrkju),varúðarreglan gagnvart náttúrunni (að náttúran njóti ávallt vafans, ef einhver er) og verndun mikilsverðra vistkerfa og landslagsheilda.

Undirritun Íslendinga hefur ekki reynst pappírsins virði. Við bæjardyr höfuðborgar Íslands er stunduð rányrkja á jarðvarmaorku og varúðarreglan, sem snýr að því að náttúran njóti vafans, var túlkuð öfugt þ. e. virkjununum í vil. Fullyrðingar virkjanaaðila um lausnir varðandi loftmengun stóðust ekki.

Núverandi valdaöfl reyna fyrir hvern mun að koma varúðarreglunni út úr nýjum náttúruverndarlögum.

Stjórnarskrárfrumvarpi stjórnlagaráðs, sem inniheldur ákvæði um sjálfbæra þróun, hefur verið vikið til hliðar, þrátt fyrir eindregna niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslu, frumvarpínu í vil.

Evrópuþjóðir staðfestu svonefndan Árósasáttmála um síðustu aldamót, nema Íslendingar.

Síðan dröttuðumst við til þess að lögfesta sáttmálann, en í Gálgahraunsmálinu hefur komið í ljós, að höfuðatriði sáttmálans, um lögaðild náttúruverndarsamtaka með fleiri en 30 félagsmenn að ákvörðunum, sem snerta umhverfi og náttúru, er túlkuð ógild hér á landi.

Dómskerfið, frá héraðsdómurum til Hæstaréttar, snýr þessu öllu á haus.

Afleiðingar úrskurða dómskerfisins í Gálgahraunsmálinu eru þær, að Vegagerðin og aðrir sambærilegir aðilar geta vaðið af stað í framkvæmdir, án þess að hafa gild leyfi, svo sem framkvæmdaleyfi eða mat á umhverfisáhrifum og notfært sér þá viðundurs sérstöðu að Árósasáttmálinn sé einski virði hér á landi, þannig að almannasamtök þúsunda fólks, sem á hagsmuna að gæta varðandi útivist, ferðamennsku og umgengni við náttúruna eru afgreidd út af borðinu og réttur þeirra einskis metinn.  

Nú virðist komin upp sú staða að í öllu valdakerfi Íslands, hjá löggjafarvaldinu, framkvæmdavaldinu og dómsvaldinu ríkir fyrirlitning á umhverfisverndar- og náttúruverndarfólki á sama tíma sem vilji er til að gefa hvers konar framkvæmdaaðilum veiðleyfi á landið og einstæða náttúru þess.

Þrátt fyrir þær ógnanir, sem nú hrannast upp í náttúruverndarmálum, ríkti mjög gefandi baráttuandi á aðalfundinum í dag. Maður kom endurnærður heim af því að ekkert er eins gefandi og sannfæringarkraftur og baráttuvilji hugsjónafólks.

Ómar Ragnarsson, 5. apríl 2014