Útgerðarmenn fá að draga óskyldan kostnað frá veiðileyfagjaldi – taprekstur Moggans getur lækkað gjaldið

Frumvarp ríkisstjórnarinnar um veiðileyfagjald gerir ráð fyrir að útgerðarmenn geti dregið frá kostnað sem snertir sjávarútveg ekkert, svo sem fjárfestingar í óskyldum rekstri og verðbréfum, áður en upphæð veiðileyfagjalds er ákveðin.

Af 535 milljarða heildareign sjávarútvegsfyrirtækja í árslok 2012 eru um 330 milljarðar í reiðufé, áhættufjárfestingum og öðrum eignum en rekstrarfjármunum. Engar tekjur eru reiknaðar af þessum eignum, en kostnaður við þær er hins vegar talinn til frádráttar.

Þetta er meðal þess sem fram kemur í grein Indriða H. Þorlákssonar í Herðubreið.

Indriði skrifar meðal annars:

„Í gildandi lögum er gjaldtakan miðuð við við umframarð í fiskveiðum eða auðlindarentuna, þ.e. tekjur af sjávarútvegi að frádregnum rekstrarkostnaði, raunkostnaði fjárfestingar og eðlilegum hagnaði. Nú stendur til að miða við það sem á máli fjármálatæknimanna er kallað EBT hagnaður en það eru tekjur af fiskveiðum að frádregnum rekstrarkostnaði, afskriftum og fjármagnsliðum svo sem vöxtum verðbótum, og gengismun.

Þessi aðferðafræði og þær tölur sem vitnað er til í greinargerðinni eru framhald af þeim talnaleik sem Deloitte setti á svið fyrir umbjóðendur sína, LÍÚ, við meðferð upphafslegs furmvarps um veiðigjöld. Hann felst ekki síst í því að telja eingöngu fram tekjur af fiskveiðum en taka til frádráttar vexti og annan fjármagnskostnað vegna peningalegra eigna sem eru fiskveiðum óviðkomandi svo sem vegna kaupa félaga á verðbréfum og eignarhlutum í öðrum fyrirtækjum o.fl.

Reikningar útgerðarfyrirtækja bera það með sér að þau eiga miklar  peningalegar eignir, reiðufé og innistæður, verðbréf og eignarhluti. Af 535 milljarða heildareign sjávarútvegsfyrirtækja skv. yfirliti Hagstofu Íslands í árslok 2012 eru um 330 milljarðar í reiðufé, áhættufjárfestingum og öðrum eignum en rekstrarfjármunum.

Því verður vart trúað að íslenskir stórbissnessmenn láti þessa fjármuni liggja án ávöxtunar en engar tekjur eru reiknaðar af þessum eignum, ekki vextir af bankareikningum og verðbréfum og enn síður arður eða hagnaðarhlutur af dótturfyrirtækjum t.d. þeim fyrirtækjum sem stóru útgerðarfyrirtækin eiga erlendis og sjá um sölu á erlendum mörkuðum. Hvort og hvernig hagnaður þeirra kemur til gjaldeyrishungraðs lands er svo önnur saga. Það að tekjurnar eru ekki taldar fram kemur ekki í veg fyrir að allur fjármagnskostnaður, líka sá sem er tilkominn vegna þessara eigna, er tíundaður og talinn til frádráttar. […]

Af þeim ástæðum, sem tilgreindar hafa verið, gefur skattstofn sem þessi ekki rétta mynd af afkomu fiskveiða og breytingu á auðlindarentunni en mun breytast með ýmsum ráðstöfunum sem hafa ekkert með rentuna að gera. Þannig mun aukin skuldsetning hækka frádráttarbæra fjármagnliði og yfirfjárfesting auka afskriftir sem hvort tveggja leiðir til lækkunar á stofni veiðigjaldanna. Skuldsetning getur hækkað vegna viðskipta með kvóta milli útgerða, lántöku til að borga út arð eða stofnunar dótturfélaga t.d. ef útgerðir ákveða að kaupa fjölmiðil til að sannfæra þjóðina um eigið ágæti. Kostnaðurinn yrði borinn að hluta með lækkun veiðigjalda og þjóðin greiddi eigin heilaþvott. Uppsöfnun arðs í erlendum sölufyrirtækjum í stað þess að nýta hann til að greiða niður skuldir hefur sömu áhrif.“

Þessi aðferðafræði ekki bara órökrétt. Hún felur í sér ótal möguleika til hliðrunar og ómálefnalegra áhrifa á skattstofninn. Hún hvetur til aukinnar bjögunar með verðlagningu í viðskiptum tengdra aðila hvort sem kaupandinn er innlendur eða skráður erlendis. Hún felur í sér óhagræðishvata af ýmsum toga, svo sem skuldsetningu, lánsfjármögnun kvótaviðskipta, hækkun kvótaverðs og yfirfjárfestingu. Einn af stærstu kostum rentuskattlagningar er að skattaðilar hafa litla möguleika til að hafa áhrif á hana með ráðstöfunum sínum. Í þessu tilviki er því öfugt farið og sýnir enn að ekki er um skattlagningu auðlindarentu að ræða heldur geðþóttaákvörðun útgerðaroligarka og þýlyndra stjórnvalda.“

Grein Indriða í heild er hér.