Úrslitin

Karl Th. Birgisson skrifar

Í kosningalögum segir að þá aðeins skuli ágallar á „kosningu“ leiða til ógildingar hennar að ætla megi, að þeir „hafi haft áhrif á úrslitin.“

Við þessa lagareglu er í það minnsta eitt að athuga: Enginn veit hvað hún merkir.

Fyrst er „kosningin.“ Merkir þetta orð framboðið (það er sérstaklega nefnt í lögunum), atkvæðagreiðsluna (um hana eru fjölmörg ákvæði) eða talningu atkvæða (um hana er ekkert rætt)?

Merkir „kosningin“ eitt af þessu, tvennt eða allt þrennt í senn? Lögin sjálf benda til tveggja fyrstu kostanna, einkum vegna þess að í lögunum er alls ekkert fjallað um talningu atkvæða. En þetta er sumsé í lausu lofti.

Hitt er alvarlegra viðfangsefni: Hvað merkir „úrslit?“

Um það vitum við ennþá minna.

Meðal íhaldssamra stjórnmálamanna og þó einkum lögfræðinga er jafnan þulin mantra um „stærð þingflokka.“ Röksemdafærslan er þá þessi: Styrkur einstaka þingflokka breytist ekki á milli talninga og því skiptir minnstu þótt talsverðir hnökrar séu á talningu atkvæða. „Úrslitin“ eru söm og jöfn.

Þetta jórtrar hver upp eftir öðrum svo að varla verður lýst sem öðru en hugsanaleti.

Síðast í morgun sagði Óli Björn Kárason á Sprengisandi að hann sæi ekki betur – þrátt fyrir lögbrotin og allt klúðrið – að „vilji kjósenda hafi verið leiddur fram.“

Þetta er ósköp áferðarfallegt og hljómar jafn vel næstum eins og skynsamlega mælt.

Þangað til við skoðum efnið betur.

Í kosningum kjósum við ekki flokka, hvað þá þingflokka. Við kjósum einstaklinga (eða lista með einstaklingum). Af sjálfu leiðir að „vilji kjósenda“ lýsir sér í því hvaða einstaklingar ná kjöri, ekki hversu stórir eða litlir þingflokkar eru.

Við veljum einstaklinga og „úrslitin“ hljóta að vera niðurstaðan af því vali okkar.

Við vildum Snæfríði frekar en Snæfinn.

Meðferð mála í Norðvesturkjördæmi kemur hins vegar í veg fyrir að við getum vitað hver vilji kjósenda var að þessu leyti. Kjörgögnin eru ónýt.

Því er eina færa leiðin að kjósa aftur í kjördæminu. Þannig – og aðeins þannig – fæst úr því skorið hver raunverulegur vilji kjósenda er og hver raunveruleg úrslit kosninganna eru.

En trúið mér: Alþingismenn og fleiri munu áfram fara með þuluna sína um stærð þingflokka, eins og fólk hafi ekki verið í framboði, bara flokkar.

Svo muldra þeir eitthvað um „úrslitin,“ sem er algerlega marklaust tal.

En verði okkur vitaskuld að góðu.

Karl Th. Birgisson