Sjálfstæðismenn óttast samkeppni

Halldór Halldórsson sá ástæðu til að vara sérstaklega við hugmyndum Dags B. Eggertssonar og Samfylkingarinnar um uppbyggingu leiguíbúða í sjónvarpskappræðunum kvöldið fyrir kjördag. Það kemur ekki á óvart. Sjálfstæðismenn óttast nefnilega samkeppni, þveröfugt við það sem þeir sjálfir halda fram.

Á mánudaginn fjallaði ég í Herðubreiðarpistli aðeins um hugmyndir Samfylkingarinnar um leiguíbúðir, byggðar með félagslegu framtaki og reknar án hagnaðarsjónarmiða. Þetta er ekki löng lesning, en kannski nauðsynleg undirstaða þess sem hér verður sagt. Þarna sagði ég m.a.:

„Að sjálfsögðu heyrist því haldið fram að ætlunin sé að ausa skattpeningum úr borgarsjóði og leiguíbúðir á vegum slíkra samvinnufélaga verði niðurgreidd fátækraframfærsla. Það er bara hinn hefðbundni söngur sem hægri menn kyrja jafnan, þegar þeir heyra minnst á félagslegt framtak.“

Ég þurfti ekki að bíða lengi. Á fimmtudaginn birti Hildur Sverrisdóttir, í 5 sæti á borgarstjórnarlista Sjálfstæðisflokksins, grein í Morgunblaðinu, þar sem hún fullyrðir einmitt að til standi að senda borgarbúum reikninginn og talar um „hættulegar hugmyndir“. Í þessa grein er vitnað á Eyjunni:

„Það blasir við að reykvískir skattgreiðendur muni niðurgreiða húsaleigu á almennum markaði fyrir einstaklinga sem eru hvorki aldraðir, stúdentar né þurfa félagslega þjónustu. Samfylkingin vill auðvitað fá atkvæði frá fólkinu sem vantar húsnæði og hyggst senda öllum Reykvíkingum tékkann eftir kosningar.“

Auðvitað er þetta bull.

Það er ekki torskilið að hægri mönnum þyki hugmyndir um félagslegt framtak hættulegar. Þær eru reyndar alveg stórhættulegar – fyrir gróðafíklana á hægri vængnum.

Eins og ég nefndi í fyrri pistlinum kostar það auðvitað alveg jafnmikið að byggja íbúðablokk, hvort heldur byggjandinn er húsnæðissamvinnufélag eða gróðafíkill í Sjálfstæðisflokknum. En leiguíbúðirnar í þessum tveimur blokkum verða ekki á sama verði.

Húsnæðissamvinnufélagið gerir ekki kröfu um arð. Mánaðarleigan í þeirri blokk endurspeglar þess vegna bara byggingarkostnaðinn, auk þess sem dálitlir peningar verða lagðir til hliðar til að mæta viðhaldi og mögulegum áföllum.

Gróðafíkillinn þarf hins vegar gróðann sinn. Þess vegna verður mánaðarleigan að lágmarki 15-20% hærri í blokkinni hans.

Sjálfstæðisflokkurinn er flokkur gróðafíklanna og málsvari þeirra. Þess vegna óttast Sjálfstæðismenn félagslegt framtak. Þeir óttast að fólk fái að sjá samanburðinn. Í orði kveðnu heitir þetta að félagslegt framtak „ógni heilbrigðri samkeppni“. En það er alls ekki svo. Félagslegt framtak veitir gróðafíklum samkeppni sem þeir vilja umfram allt losna við.

Einkaaðilar eru komnir af stað og farnir að kaupa íbúðir til að leigja út. Fasteignafélög í einkaeigu hyggjast á næstu árum reisa leiguíbúðir og reka þær í gróðaskyni. Fáein stór einkarekin félög geta haldið uppi mjög arðvænlegri húsaleigu í fákeppnisumhverfi. En ef inn á markaðinn koma húsnæðissamvinnufélög sem leigja íbúðir án gróðasjónarmiða, lenda gróðafíklarnir í vandræðum. Þeir lenda í alvöru samkeppni og neyðast til að lækka leiguna.

Sannleikurinn er sá að Sjálfstæðismenn óttast fátt meira en einmitt frjálsa samkeppni.