Leiguíbúðir eða okurleiguíbúðir?

Á allra næstu árum verður loksins til alvöruleigumarkaður á höfuðborgarsvæðinu. Framundan er bygging íbúðablokka fyrir almennan leigumarkað. Á því leikur enginn vafi. Um nauðsyn þess eru vinstri og hægri menn nefnilega sammála fyrir þessar borgarstjórnarkosningar.

Engu að síður er munur á afstöðu þeirra. Og meira að segja munur sem skiptir miklu máli.

Sjálfstæðismenn vilja einfaldlega úthluta lóðum til einkafyrirtækja, sem svo eiga að byggja og reka leiguíbúðirnar. Og að sjálfsögðu eiga einkaaðilar að „sjá sér hag“ í þessum rekstri. Það þarf alltaf einhver að græða.

Samfylkingin boðar samvinnu borgarinnar, lífeyrissjóða og mögulega stéttarfélaga. Stofnuð verða rekstrarfélög til að byggja og reka leiguíbúðir án þess að hafa hagnað að leiðarljósi. Tilgangurinn er ekki að einhver græði, heldur að fólk fái þak yfir höfuðið.

Að sjálfsögðu heyrist því haldið fram að ætlunin sé að ausa skattpeningum úr borgarsjóði og leiguíbúðir á vegum slíkra samvinnufélaga verði niðurgreidd fátækraframfærsla. Það er bara hinn hefðbundni söngur sem hægri menn kyrja jafnan, þegar þeir heyra minnst á félagslegt framtak.

En það er reyndar ekki hugmyndin.

Það kostar nákvæmlega það sama að byggja leiguíbúð, hvort heldur hún er í einkaeign eða eigu húsnæðissamvinnufélags. Og það á heldur ekki að vera neinn munur á lánskjörum, gatnagerðargjöldum, fasteignagjöldum eða þeirri fjárhæð sem árlega þarf að leggja til hliðar vegna fyrirsjáanlegs viðhalds.

En það verður munur á leigunni.

Samvinnufélag, sem rekur leigublokk, innheimtir leigu sem dugar fyrir kostnaði og nauðsynlegum varasjóði. Einkaaðili, sem rekur leigublokk, þarf að innheimta nákvæmlega sömu lágmarksleigu.

En sú leiga dugar einkaaðilanum ekki. Hann á nefnilega eftir að innheimta gróðann sinn.

Ef nauðsynleg lámarksleiga fyrir 30 fermetra einstaklingsíbúð verður 50 þúsund á mánuði, kostar sú íbúð 50 þúsund á mánuði hjá húsnæðissamvinnufélagi, sem ekki er rekið í hagnaðarskyni.

Í leigublokk einkafyrirtækisins þarf leigan að vera hærri. Ég yrði ekki hissa þótt hún þyrfti að vera 60 eða jafnvel 70 þúsund á mánuði til að eigandinn „sjái sér hag“ í að reisa og reka slíka blokk.

Og nú má spyrja unga fólkið í Reykjavík: Í hvorri blokkinni viljið þið búa? Svar óskast á laugardaginn. Sjálfstæðisflokkur eða Samfylking? Ykkar er valið.