Síðasti dans Péturs Blöndals – eftirmæli

Eftir Róbert Marshall

Vegna þess að mig langar ekki til að skrifa mærðarfull eftirmæli ætla ég að gera þá játningu að oft fór Pétur Blöndal mikið í taugarnar á mér. Mér fannst hann stundum einstrengingslegur, þrjóskur og ófær um rökræður, eða að minnsta kosti að taka eitthvert tillit til þeirra óvéfengjanlegu raka sem ég færði fram í fjölmörgum samtölum okkar um lífið og pólitíkina. Hann pirraði mig oft hann Pétur. Hann átti það líka til að segja mér sögur sem hann hafði marg oft sagt mér áður. Ég hlustaði af takmarkaðri þolinmæði og reyndi að rifja upp sögur sem ég var viss um að hafa sagt honum, til að segja honum þær aftur til baka. En hann sýndi þess engin merki að hafa heyrt þær áður. Og nei, það þýddi ekki að segja: „já, þú varst búinn að segja mér þetta“.

Einhvern tíma eftir langt samtal um krabbameinið og batahorfur sendi ég honum myndband af Ted-fyrirlestri indverskrar konu sem notaði dans sem lækningatæki við ólæknandi krabbameini. Hún kvaðst hafa dansað sig til heilsu. Lækning hennar líktist kraftaverki. Ég vissi að hann hafði áhuga á dansi. Hann minntist aldrei á þetta myndband við mig og ég veit ekki hvort hann dró af því einhverjar ályktanir.

Pétur vissi lengi að krabbinn myndi sigra að lokum. Hann talaði um hann sem ólæknandi, að það hefði uppgötvast of seint, væri búið að dreifa sér og þar við sæti. Þetta voru staðreyndir málsins. Pétur var góður í staðreyndum þar sem afleiðingar leiddu af orsökum. Þar birtist honum sannleikurinn í sinni skýrustu mynd og varð ekki haggað. Hann hugsaði ekki abstrakt en komst að niðurstöðu með gögnum, tölum og staðreyndum. Að þessu leyti vorum við eins og dagur og nótt. Ég: allur í „stóru myndinni“ og heildarsamhengi hlutanna. Hann: inni í reikningsdæmi þar sem stærðfræðiformúla hnýtti niður alla lausa enda og leiddi til hins eina rétta svars. Við hugsuðum hlutina mjög ólíkt.

Allt síðasta kjörtímabil vorum við Pétur meginuppistaðan í ÖSE-deild íslenska þingsins. Þar var líka Björn Valur Gíslason sem mátti lítið vera að því að fara til útlanda vegna starfa sinna fyrir fjárlaganefnd. Þannig að oft vorum við Pétur á ferðalögum saman. Minnst þrisvar á ári. Ég sé okkur fyrir mér sem hávaxnari og mun myndarlegri útgáfur af Dustin Hoffman og Tom Cruise að koma niður rúllustigann í Rain man. Með því er ég alls ekki að segja að Pétur hafi verið á einhverju „rófi“ eins og það er kallað. En hann var, eins og títt er með menn sem hafa snilligáfu á ákveðnu sviði, sérviskulegur í háttum og við vorum skringilegt, ólíklegt og ólíkt par. En eitt áttum við sameiginlegt.

Við vorum báðir langhlauparar. Báðir háðir innri kyrrðinni, andlegu hvíldinni og þeirri líkamlegu vellíðan sem fylgir virkilega löngu hlaupi. Langhlaup er nördasport. Það er hægt að tala endalaust um hlaup. Skó, sokka, næringu, leiðir, tíma, pace, salt, tær, vaselín, utanvegahlaup, Laugaveginn, raka, vökvatap. Þarna áttum við sama heimavöll. Pétur hafði hlaupið svo lengi að þegar hann byrjaði var það kallað að trimma. Þótti hálf fáránlegt. En hann hræddist ekki almenningsálitið sem er óvenjulegt fyrir stjórnmálamann.

Hann fór auðvitað hægar yfir en ég, næstum þrjátíu árum yngri. Þegar við hlupum höfnina í Osló endilanga tók ég tvo hringi upp á Óperuhúsið og náði honum svo á heimleiðinni rétt til að ljúka hefðbundinni þrætu um Hörpu í samanburði við norsku óperuna sem allir Norðmenn eru ánægðir með. Í Vilníus hljóp hann lengra í burtu þegar við ákváðum að snúa við í átt til hótelsins. Ég áttaði mig á því að hann var fullkomlega áttavilltur. Hann var enda alltaf að lenda í mun lengri hlaupum en til stóð. Birtist kófsveittur og sagði frá því að hann hefði villst algerlega. Hlaupið 17 kílómetra en ekki 7 eins og til stóð. Alltaf jafn hissa. Þetta voru góðir tímar. Gæðastundir. Á hlaupunum fæddust hugmyndir sem voru framkvæmdar. Hví ekki að funda með sendinefndum Breta og Hollendinga hjá ÖSE og ræða Icesave? Það var eftirminnilegt.

Meðferðirnar tóku mismikinn toll. Stundum sá ekki á honum að neitt amaði að en svo átti hann líka erfiðari tíma þar sem veikindin blöstu við öllum. Einhvern tíma á löngum næturfundi varð mér litið á hann gráhvítan í framan af þreytu og veikindum og hugsaði með mér: „Hvað ertu að gera hérna Pétur? Af hverju ertu ekki heima hjá þér að slappa af? Eða úti í heimi að njóta lífsins sem eftir er? Hvað rugl er þetta!?“ En hann gaf sér engan afslátt. Gaf ekkert upp um veikindi sín opinberlega fyrr en undir það síðasta. „Ég ætla ekki að láta skilgreina mig sem sjúkling,“ sagði hann þegar ég spurði hvort hann þyrfti ekki að fara í veikindafrí, og hélt áfram sleitulausri vinnu.

Þegar Pétur fór svo í veikindafrí núna um páskana vissi maður í hvað stefndi. Það var hans ákvörðun að vinna eins lengi og hann gat. Ég hef áttað mig á því að þetta var hans dans. Hann valdi vígvöllinn þar sem hann tókst á við krabbann. Hans baráttuaðferð var að halda áfram að gera það sem hann hafði ástríðu fyrir og láta ekki stöðva sig fyrr en í fulla hnefana. Virðingarvert, fallegt og harmrænt.

Eftirminnilegur maður Pétur Blöndal. Mér þótti vænt um hann eins og öllum sem kynntust honum. Í þeirri minningu sem ég á hlaupa tveir menn þöglir á frostkyrrum morgni í febrúar á bökkum Dónár í Vín. Rakur kuldinn nístir inn að beini en víkur þegar líður á hlaupið. Taktur hlaups og andardráttar rennur saman. Svo, eins og við var búist, þagna fótatök annars og hinn heldur áfram um sinn.

Takk fyrir hlaupið Pétur.

Róbert Marshall