Sálgreining á Framsóknarflokknum: Vísar beint aftur til þjóðernishyggju milli stríða. Fáninn, þjóðin og landið

Framsóknarflokkurinn endurspeglar öll skilyrði þess sem skilgreint er sem hægrisinnaður þjóðernispópúlistaflokkur í Evrópu. Moskumálið síðastliðið vor fyllti skilgreiningarmælinn hvað þetta snertir.

Þetta er niðurstaða dr. Eiríks Bergmanns Einarssonar prófessors, sem tekur þátt í samevrópskri rannsókn á rótum og framrás slíkra hreyfinga víðs vegar um Evrópu á okkar tímum.

Eiríkur lýsti í gær – í Laugardagsviðtalinu við Egil Helgason á Rás eitt – uppgangi, aðferðum og málflutningi hinna nýju og einnig eldri hægri þjóðernissinnaðra flokka.

Þeir eru mjög ólíkir enda af ólíkum rótum. Til dæmis er himinn og haf á milli norska Framsóknarflokksins, sem telst fremur hófsamur þrátt fyrir andstöðu við útlendinga, og Svíþjóðardemókrata, sem fara ekki í felur með nasískan uppruna sinn.

Í hinni samevrópsku rannsókn eru nokkur megineinkenni talin skilgreina hægrisinnaðan þjóðernispópúlistaflokk:

Þeir höfða fremur til tilfinninga en skynsemi, og ala á ótta og fordómum sem fyrir eru. Þeir búa til elítu, forréttinda- og valdastétt, úr andstæðingum sínum, jafnvel þótt forystumenn þeirra komi sjálfir oft úr efstu lögum samfélagsins.

Þeir tala gjarna um að þeir höfði til hins breiða fjölda, til millistéttar og þeirra sem hafi orðið undir í kreppunni.

Málflutningur þeirra er oft mótsagnakenndur, svo sem að lofa á sama tíma aukinni velferð og lækkun skatta. Einnig fylgir honum upphafning á hinu innlenda, þrá eftir glæstri fortíð, sem á sér sjaldnast stoð í raunveruleikanum, andstaða við útlendinga og aðgreining á „okkur“ og „hinum“, sem eru yfir utan og okkur stendur ógn af.

Annað einkenni á málflutningi flestra þessara hreyfinga er að oft er eitthvað gefið í skyn fremur en að talað sé hreint út. Hér á Íslandi er lenska að bregðast við gagnrýni með því að segja: „Við verðum að ræða þessi mál. Það verður að taka umræðuna.“

Eiríkur Bergmann lýsti þessu svo í viðtalinu: „Það er eins og ég spyrði þig, Egill: Ég er ekki viss um að þú sért geðveikur, en ég er bara að spyrja þig. Við verðum að taka umræðuna um það, hvort þú sért í húsum hæfur eða ekki.“ Hann bætir við: „En hvað er ég að segja með því? Þá er ég að gefa eitthvað í skyn, ekki satt?“

Í íslensku samhengi segir Eiríkur einnig að Framsóknarflokkurinn hafi síðastliðin ár sýnt öll einkenni hefðbundinna hægrisinnaðra pópúlistaflokka, með margvíslegum málflutningi nýrrar flokksforystu og ýmsum táknum og minnum, sem vísa beint aftur til þjóðernisstefnunnar fyrir seinni heimsstyrjöld.

Moskumálið síðastliðið vor hafi uppfyllt síðasta skilyrðið:

„Þegar oddviti Framsóknarflokksins í Reykjavík kom fram með sitt útspil, þá mótmælti forystan því ekki. […] Formaðurinn gagnrýndi aðallega þá sem gagnrýndu hana.“

Þarna hafi Framsóknarflokkurinn fyllt út í síðasta boxið til þess að skilgreina sig með þeim flokkum sem teljast vera yst á hægri væng evrópskra stjórnmála.

Eiríkur fer víðar í viðtalinu og lýsir meðal annars hvernig Vladimir Pútín hefur orðið fyrirmynd pópúlista víða um Evrópu. Viðtal Egils Helgasonar við Eirík er hér:

http://www.ruv.is/sarpurinn/laugardagsvidtalid/17012015