Réttlátara að láta hvern og einn hafa 300 þúsund krónur. Komandi kynslóðir greiða fyrir afglöp núlifenda

Ef vilji er til þess sð veita miklu fé úr ríkissjóði, eins og skuldatillögur ríkisstjórnarinnar gera ráð fyrir, væri réttlátara að láta hverjum og einum Íslendingi í té vissa upphæð. Miðað við umfang skuldafrumvarpsins mætti færa hverjum einstaklingi tæpar 300 þúsund krónur.

Þessari hugmynd varpar Guðmundur Steingrímsson fram í áliti sínu á skuldaniðurfærslufrumvarpi ríkisstjórnarinnar. „Einstæðingar fengju minnst, en fjölmennar barnafjölskyldur mest. Upphæðin mundi gagnast efnalitlum mest, en efnamiklum minnst. Enginn yrði skilinn út undan, sem er réttlátt, enda varð þjóðin öll fyrir áhrifum af efnahagshruninu.“

Hann er þó ekki þeirrar skoðunar að þetta væri skynsamlegt:

„En þótt þetta yrði réttlátari, og mun einfaldari, ráðstöfun opinberra fjármuna væri hún engu síður ákaflega óskynsamleg og einungis sett fram hér til umhugsunar og samanburðar.“

Niðurlag álits Guðmundar er svohljóðandi:

„Þörf er á því að draga lærdóm af hagstjórnarmistökum fortíðar og endurtaka þau ekki. Heimilin, fyrirtæki og hið opinbera þurfa að tileinka sér ábyrga meðhöndlun fjármuna. Ekki verður séð að slík hugmyndafræði hafi ráðið för við gerð þessa frumvarps. Það felur í sér víðtæka ríkisvæðingu einkaskulda. Í því felast þau skilaboð að það sé ekki lengur almenn regla að fjármál einstaklinga séu í grundvallaratriðum á ábyrgð þeirra sjálfra.

Mega landsmenn búast við því að það gerist aftur í framtíðinni að ríkisvaldið bjóðist til að greiða hluta af skuldum þeirra? Væri ekki farsælla að innleiða þá hugsun í íslenskt fjármálaumhverfi að fólk sé viðbúið áföllum, sem oft hafa átt sér stað hér á landi, og fari ekki glannalega?

Oft er vont veður. Almennt séð tekur hver ábyrgð á sjálfum sér þegar kemur að veðrinu, þótt þeim sé hjálpað sem fara sér að voða. Fólki er treyst til þess að eiga góð föt, úlpur og peysur og vera ekki á ferli nema vel búið. Ekkert getur komið í staðinn fyrir þessa ábyrgðartilfinningu einstaklinganna sjálfra. Ríkisvaldið sendir fólki ekki úlpur á eftir hverju ofviðri, í almennri aðgerð. Það væri rangt á svo margan hátt.

Meðferð ríkisfjármála þarfnast ábyrgðar, varfærni og sjálfbærra skilyrða. Þörf er á því að horfa til framtíðar í ríkisfjármálum. Hægt er að létta byrðinni af komandi kynslóðum með því að borga niður opinberar skuldir og fjárfesta skynsamlega í nauðsynlegri uppbyggingu innviða samfélagsins, menntun og heilbrigði. Hér er það ekki gert, heldur gripið til fjárausturs úr ríkissjóði til að bæta sumum á óskilgreindan, ómarkvissan og óréttlátan hátt upp verðbólguskot í kjölfar hruns gjaldmiðilsins fyrir nokkrum árum. Í stað þess að létta undir með komandi kynslóðum er kostnaði velt á komandi kynslóðir, vegna afglapa þeirra sem nú lifa.

Björt framtíð mótmælir þess háttar stjórnmálum.“