Prófessor mundar öðruvísi penna: Hryðjuverkamaður úr Breiðholti snýr heim. En í annað land

Flestir þekkja dr. Eirík Bergmann Einarsson sem prófessor í stjórnmálafræði og sérfræðing um Evrópumál.

Í honum blundar þó líka höfundur skáldsagna, eins og lesa má í bókinni Hryðjuverkamaður snýr heim, sem er nýkomin út.

Hún segir af Breiðhyltingnum Val, sem þurfti að flýja land eftir undarlega atburðarás á leiðtogafundinum í Höfða 1986, en snýr aftur í ársbyrjun 2008.

Herðubreið birtir hér stutt brot úr bókinni, með góðfúslegu leyfi:

———-

„Með höfuðið fullt af minningum lagðist Valur í grasið, ómeðvitað á sama stað og daginn örlagaríka. Þungbúin ský á himni æddu áttlaust um líkt og hugur hans sjálfs. Hann hafði ekki gert sér grein fyrir  því hvað lagnaðarís tilverunnar gat verið næfurþunnur. Hann minntist þess hvernig grasið og moldin skrámuðu kinnina og hvernig hvass smásteinn skar í munnvikin. Árangurslaust hafði hann reynt að spýta moldinni út úr sér en hún virtist loða föst við tunguna, alveg sama hvað hann reyndi að japla drullunni út úr sér. Hafði svo fundið hvernig hnéskelin boraðist inn í mjóbakið á honum um leið og hægri höndin var strekkt upp eftir bakinu þannig að brakaði í upphandleggnum, eins og verið væri að rífa bjálka af þéttnegldum spýtnakofa.

Um tíma óttaðist hann að öxlin ætlaði að rifna af búknum, í það minnsta hrökkva úr liðnum. Svo sá hann að seigfljótandi blóð lak niður eftir handleggnum, en fann samt ekki til í sárinu. Kvalirnar komu ekki fyrr en hugurinn þiðnaði. Horfði hálfforviða á sárið opnast þegar kúlan straukst við hann og þaut svo áfram í átt að áhorfendaskaranum sem stóð eins og stjaksettur á stéttinni og öskraði svo skömmu síðar upp yfir sig í ótta og örvæntingu. Hann fann að gripið var í hárið á honum og svo var hann reigður upp áður en honum var á ný skellt með andlitið ofan í jörðina.

Honum sortnaði fyrir augum en reyndi samt af veikum mætti að ríghalda í trébyssuskeftið þó að hann heyrði vart lengur öskrin og ópin allt í kringum sig. Næst fann hann þegar oddhvössu stígvéli var trampað ofan á handarbakið sem brakaði í undan núningi hælsins og svo rann skeftið úr máttvana greipinni. Kalt járnið læstist um úlnliðina og herti að æðum, sinum og beinum. Í það minnsta þrír þrautþjálfaðir sveinar héldu honum niðri en eigi að síður sá hann útundan sér að dyrnar lokuðust á eftir mönnunum á veröndinni við Höfða.

Fjórir vel greiddir jakkafatamenn með hringsnúrur í eyra höfðu stokkið á þá tvo sem veifuðu á tröppunum og hrintu þeim í ofboði aftur inn fyrir dyrnar áður en hurðin féll í falsið á eftir þeim og dyrnar lokuðust eins og leiktjöld á sviði. Valur hélt í stutta stund augnsambandi við þann sovéska, sem virtist eins og úti á þekju, þar til allt fór í bál og brand. Valur sá ekki hvaðan skotið kom. Fleiri höfðu bæst í hóp þeirra þriggja sem héldu honum niðri og útundan sér sá hann leðurstígvélaða fætur æða þvers og kruss yfir flötina.

Svo var skyndilega rifið í járnið. Sársaukinn streymdi á leifturhraða eftir taugakerfinu þegar hann var dreginn með afli upp á lappirnar, verkurinn var álíka og hann gat ímyndað sér að RAF-liðinn Jan-Carl Raspe hefði fundið þegar hann var dreginn á handjárnunum eftir ganginum í Stannheim-fangelsinu í Stuttgart. Valur átti erfitt með að halda jafnvægi og ljós myndavélanna blinduðu hann svo hann sá ekki ringulreiðina sem hafði gripið um sig fyrir aftan hann. Heyrði bara smelli í myndavélum, glamur í hljóðnemum og æsinginn í máli fréttamannanna þegar þeir rönkuðu loksins við sér.

Örvinglanin í óreyndum augum laganna þjóna var algjör þennan októberdag haustið 1986. Allt hafði farið úr böndunum og enginn vissi hvað sneri upp eða niður, út eða suður. Sjúkrabílar og lögreglubifreiðir æddu út göturnar. Einhver kótelettan hafði að lokum tekið af skarið, gripið í hnakkaboðunginn á borgarskæruliðajakka Vals með vinstri hendi og um keðjuna í handjárnunum með þeirri hægri og skutlað honum með höfuðið á undan aftur í lögreglubílinn.

Valur lenti með höfuðið í stólfætinum og vankaðist svo að hann mundi ekki fyllilega það sem gerðist næst. Sjónin birtist ekki á ný fyrr en nokkru eftir að hann rankaði við sér á gólfi bílsins. Vinstri handleggurinn var klístraður í eigin blóði og mjóir taumar láku í einar þrjár áttir á gólfi bílsins. Sárast var þó að finna að hugurinn var við það að gliðna í sundur.“