Prinsinn af Panama leiðir ríkisstjórn í boði Funkstrasse. – Ó, þú súrrealíska veröld

Leiðari – Karl Th. Birgisson skrifar

Ástæðan fyrir snemmbærum alþingiskosningum í haust var ein og aðeins ein:

Í Panamaskjölunum kom fram að þrír ráðherrar í ríkisstjórn Íslands áttu eða tengdust beint fyrirtækjum í aflandsfélögum. Eini tilgangurinn með tilvist þeirra var að koma sér undan lögum um skattgreiðslur á Íslandi eða að þurfa ekki að veita opinberar upplýsingar um reksturinn.

Efstur tróndi sjálfur forsætisráðherrann, sem átti ekki aðeins aflandsfélag með eiginkonu sinni heldur hafði leynt þjóðina því að þau væru meðal kröfuhafa í þrotabú hinna föllnu banka.

Þegar forsætisráðherrann var spurður um þetta félag voru fyrstu viðbrögð hans að ljúga. Umhugsunarlaust og fyrir framan sjónvarpsmyndavélar spann hann furðulygar alveg fyrirhafnarlaust upp úr sjálfum sér.

Seinna reyndi hann að búa til málsvörn, sem byggðist á tvennu: Að allt hefði þetta aflandsbix verið eðlilegt, gefið upp og greiddir af því skattar, og svo að hann væri fórnarlamb víðtæks alþjóðlegs samsæris þar sem fremst færu Ríkisútvarpið og tugafjöld fjölmiðla um allan heim, að undirlagi myrkra fjármálaafla sem vildu leggja allt í sölurnar til að knésetja hann sjálfan.

Hið síðarnefnda virðist raunar hafa heltekið sálarlíf og sjálfsmynd ráðherrans, og ætti því varla að vera viðfangsefni opinberrar umræðu.

Um hinar fyrri skýringar er þó ekkert vitað ennþá, því að fyrrverandi forsætisráðherra hefur neitað að svara spurningum um þau efni. Hann hefur neitað að svara hvort skilað hafi verið tilskildum skjölum með skattframtölum. Hann hefur líka neitað að svara hvort kröfur í þrotabú bankanna hafi orðið til fyrir eða eftir Hrun, sumsé hvort þær voru keyptar á hrakvirði eftir Hrun í von um auðfenginn gróða. Svo er um margt fleira af sama meiði.

Allt varð þetta hins vegar til þess að forsætisráðherrann var þvingaður til að segja af sér embætti, eftir að forseti Íslands neitaði að veita honum einhliða ákvörðunarvald um þingrof. Af öllu þessu er nokkur saga og verður ekki endursögð hér.

Næstur í röðinni var efnahags- og fjármálaráðherrann. Hann hafði átt hlut í félagi um fasteignakaup í Dubai. Félagið hafði heimilisfesti á Seychelles-eyjum, þekktu og vinsælu skattaskjóli. Aðspurður sagðist ráðherrann ekki hafa vitað það, heldur talið að félagið hefði lögheimili í Lúxembúrg.

Efnahags- og fjármálaráðherra Íslands var svo íhugull, grandvar og nákvæmur í viðskiptaumsvifum sínum að hann sagðist ekki þekkja til uppruna félags sem hann notaði til fasteignakaupa í arabísku furstadæmi. Og sagðist ekkert hafa gert til að kynna sér það. Hann var var bara alveg grænn í sona bissniss.

Loks var innanríkisráðherra Íslands, sem hafði um talsvert skeið prókúru fyrir félag á Tortólu, sem var ætlað að möndla með peninga sem tengdust starfi eiginmanns hennar. Þangað áttu að renna bónusar eða aðrar viðlíka greiðslur, sem voru hluti af launakjörum hans.

Málsvörn ráðherrans var sú, að aldrei hefðu neinar greiðslur farið í gegnum þetta félag. Aldrei hefði orðið neitt úr neinu, þótt til þess arna hefði sannanlega verið stofnað. Ennþá er því ósvarað, í gegnum hvaða annan farveg þessar launatengdu greiðslur fóru, því að ekki hefur komið fram að þær hafi fallið niður. Eiginmaðurinn starfar enn hjá sama fyrirtæki.

Að samanlögðu var þó ljóst, að æðsti yfirmaður skattamála á Íslandi og æðsti yfirmaður dómsmála á Íslandi höfðu stofnað til viðskipta og fjármunaflutninga í aflandsfélögum. Eini tilgangur slíkra félaga er að komast undan lögbundnum sköttum á Íslandi og/eða leyna upplýsingum um reksturinn.

En ólíkt forsætisráðherranum sluppu þau með skrekkinn, mjög líklega vegna hegðunar forsætisráðherrans, sem dró að sér alla athygli. Þau tvö hin virkuðu næstum normal í samanburði.

Þau sluppu fyrir horn, en ekki ríkisstjórnin. Hún fór frá, önnur tók við og boðaði til alþingiskosninga fyrr en ætlað var.

———-

Rúmum þremur mánuðum eftir kosningar kom í ljós að efnahags- og fjármálaráðherrann, sá hinn sami og sagðist ekki hafa vitað að hann ætti hlut í aflandsfélagi, hafði allmörgum vikum fyrir kosningar fengið í hendur skýrslu einmitt um það efni: Umfang aflandsviðskipta Íslendinga.

Sem var óvart ástæðan fyrir hinum snemmbæru kosningum.

Hann ákvað að gera skýrsluna ekki opinbera. Enda ekki tímabært. Það er mörg skýrslan.

Aðspurður segist hann núna hafa talið að þingið væri eiginlega farið heim og þess vegna ekki ástæða til að segja neinum frá skýrslunni. Samt sat nú þing og hann sjálfur þar meðal þingmanna.

Hann hefði þó líka verið í kosningabaráttu, bætir hann við til útskýringar, sem hann sannarlega var.

Sjálfur fékk hann sérstaka kynningu á efni skýrslunnar um aflandsfélögin þremur vikum fyrir kosningar, á meðan þing sat enn. Ráðherrann ákvað samt að hafa ekki orð á því nokkurs staðar.

En loks núna í ársbyrjun þegar hann taldi tímabært að birta efni skýrslunnar sem fjallar um grunnástæður þess að boðað var til alþingiskosninga í haust – þegar hann er sjálfur að taka við embætti forsætisráðherra – þá varð hann uppvís að augljósum ósannindum um hvenær hann fékk skýrsluna og allt hitt um meðhöndlun hennar. Hann kallar skrökið að vísu ónákvæmni í tímalínu, hvað sem það nú merkir, en enginn flýr sjálfan sig.

———-

Í dag eða á morgun tekur við ný ríkisstjórn undir forystu þessa sama ráðherra, sem ákvað að láta það verða sitt fyrsta verk á nýju ári að segja þjóð sinni blákalt ósatt. Hann hefði líklega komizt upp með það ef fréttamenn Ríkisútvarpsins (já, það er margt samsærið) hefðu ekki kannað sannleiksgildi fullyrðinga hans. Sem reyndist svo ekkert vera.

En Seychelles-eyja-ráðherrann verður ekki forsætisráðherra af eigin afli. Til þess þarf hann skjól og stuðning tveggja annarra stjórnmálaflokka.

Báðir urðu flokkarnir til og buðu sig fram með miklum fyrirheitum um róttækar breytingar, víðtækar umbætur, ný vinnubrögð og bætta siði.

Um annan þessara flokka þarf ekki að hafa mörg orð. Flestir þingmenn hans ólust upp í sama flokki og sama kúltúr og verðandi forsætisráðherra: Ef það er hægt að svindla, þá gerum við það. Ef við þurfum að ljúga, þá gerum við það. Og sama á hverju gengur, þá verjum við okkar hagsmuni.

Hinn flokkurinn fæddist í allt öðru umhverfi og annarri hugsun. Hann boðaði siðbót, þótt ekki væri nema um einföldustu mannasiði og kurteisi, skynsemi, yfirvegun, réttlæti, jöfnuð og umfram allt ekki framhald á hinni sífelldu og óþolandi hagsmunagæzlu hinna fáu á kostnað fjöldans.

Þessi umbótaflokkur ætlar nú að leiða til valda prinsinn af Panama. Nokkrum mánuðum eftir að konungurinn féll fyrir eigin hendi.

Shakespeare hefði ekki getað skrifað þetta betur.

———-

Í nútímanum þarf þó líklega að leita samanburðar í öðru listformi, og þar eru dæmin mjög nærtæk þegar hinn seinni stjórnmálaflokkur á í hlut. Í tónlistinni.

Hvar eigum við að drepa niður fæti?

Happy in a sad way með Ske? Nei. Of viðkvæmt.

Skítapakk með Dr. Spock? Nei. Of auðvelt.

Burt með kvótann með Rass? Alls ekki. Markaðsleiðin, muniði?

Í svona verkefni þarf prófessorinn og Funkstrasse.