Krónan eða 300 jáeindaskannar?

Talað er um að komandi þing verði húsnæðisþing og er það vel enda mikil vöntun á íbúðarhúsnæði og margar fjölskyldur í neyð. Hins vegar þekkjum við það sem eldri erum að björninn er eingöngu unninn að hluta þegar flutt er í eigið húsnæði – þá hefst iðulega önnur þrautarganga sem stendur áratugum saman.

Það má kalla mína kynslóð verðtryggingarkynslóð enda var verðtryggingin komin á þegar við keyptum okkar fyrstu fasteign og við þekkjum því ekki það ástand þegar bæði lán og sparnaður brunnu upp á verðbólgubáli eins og gerðist árin á undan. Í dag stendur ungu fólki þó til boða að sneiða framhjá verðtryggðum lánum en raunin er sú að allflestir velja verðtryggð lán enda ráða einfaldlega of fáir við afborganir af óverðtryggðum lánum.

Eitt dagblaða landsins var með áhugaverða úttekt á ástæðum þess afhverju sífellt fleiri Íslendingar kjósa að flytja úr landi og var tekið viðtal við fólk sem hafði flust til hinna Norðurlandanna. Hærri laun, styttri vinnuvika og lægri matarverð var m.a. talið upp sem ástæður en allir voru sammála um að ein stærsta búbótin væri mun lægri greiðslubyrgði af húsnæðislánum. Engin verðtrygging, vextir á bilinu 1 -2% og lánin lækkuðu við hverja greiðslu.

En nú þegar við Íslendingar erum að rétta úr kútnum sjáum við gamalkunn teikn á lofti – þensla er í hagkerfinu, verðbólga fer vaxandi og Seðlabankinn grípur til gamalkunnra ráða og hækkar vexti til að slá á vaxandi verðbólgu. Það er því lítið í kortunum sem segir okkur Íslendingum að lægri vextir eða skaðleysi verðtryggingarinnar sé í kortunum á komandi misserum. Það er því fyrirséð að íslensk heimili og fyrirtæki munu halda áfram að greiða miklu hærri upphæðir í afborganir lána en þekkist í nágrannalöndum okkar. Áætlað er að þessi fórnarkostnaður sé aldrei undir 200 milljörðum árleg eða upphæð sem samsvarar um 300 jáeindaskönnum sem Kári gaf þjóðinni um daginn. Virtist enda hvergi finnast fjármagn í sameiginlegum sjóðum til að kaupa einn slíkan skanna – en samt getum við sem þjóð puðrað út upphæð sem samsvarar um 300 slíkum á hverju ári. Er ekki eitthvað að hjá okkur?

Og áfram höldum við að rífast um það hvort að krónan sé versti gjaldmiðill í heimi eða sá besti – umræðan fer öfgana á milli eftir því í hvaða „liði“ við erum. Á meðan er keyrt eftir sama kúrsinum og alltaf höldum við áfram að borga. 300 jáeindaskannar “út um gluggann” á hverju ári á sama tíma og við segjumst ekki hafa efni á því að reisa við heilbrigðiskerfið, höfum ekki efni á því að sinna öldruðum og örykjum með sóma – já höfum ekki efni á svo mörgu.

En kannski felst málamiðlun stríðandi fylkinga í að horfa fram á veginn í stað þess að líta sífellt um öxl – sameinast um að gefa krónunni enn tækifæri til að sanna sig t.d. í sex ár til viðbótar? Þá hafa þeir aðilar sem vilja krónuna þetta kjörtímabil allt og næsta ríkisstjórn heilt kjörtímabil til viðbótar til að sýna okkur fram á hvernig við notum krónuna án verðtryggingar og okurvaxta. Ef raunin verður önnur erum við væntanlega flest endanlega sannfærð um að fullreynt sé með þennan gjaldmiðil okkar og getum farið að leita annarra og betri lausna?

Því er ekki nóg að fórna einni kynslóð á altari verðtryggingar og hárra vaxta? Við hljótum að ætla börnum okkar eitthvað annað og betra?

Margrét Kristmannsdóttir, Hringbraut, 13. september 2015