Konan í vagninum

Eftir Sigurgeir Orra Sigurgeirsson

Áður en ég áttaði mig var sama gamla kerlingin sem móðgaði mig um daginn sest við hliðina á mér. Ég bölvaði mér í hljóði fyrir að hafa ekki einhvern veginn tekist að koma í veg fyrir það.

„Ertu í yfirstétt, millistétt eða lágstétt?“ spurði konan.

Hún var greinilega búin að gleyma að hún hafði spurt mig að þessu sama fyrir nokkrum vikum og benti henni á það. Komin með alsheimer, greyið, hugsaði ég.

„Ég veit það, Kalli,“ sagði hún.

„Ég heiti ekki Kalli,“ sagði ég.

„Svaraðu nú spurningunni,“ sagði hún.

„Hvaða spurningu?“ spurði ég.

„Nú, um hvort þú ert í yfirstétt, millistétt eða lágstétt.“

Hún ætlaði greinilega ekki að gefast upp á þessu stéttarkjaftæði. Ég ákvað að þagga niður í henni í eitt skipti fyrir öll. „Ég er af verkafólki kominn í báðar ættir. Pabbi minn var vörubílstjóri og mamma vann í fiski. Föðurafi minn var einn af stofnendum Kommúnistaflokksins. Sjálfur er ég menntaður húsasmiður. Þetta ætti að útskýra fyrir þér hvaða stétt ég tilheyri.“

Konan horfði þögul framfyrir sig meðan ég hló sigri hrósandi í huganum.

„Hvað finnst þér um Mannanafnanefnd og lög um mannanöfn?“ sagði konan þegar hún fékk málið aftur.

Ég virti hana fyrir mér. Hvað er hún að fara með þessu? Er hún að reyna að plata mig eða er þetta heiðarleg spurning? Ég ákvað að svara henni heiðarlega óháð því hvað bjó að baki ef það bjó þá eitthvað að baki. 

„Ég er sáttur við þau vegna þess að ég tel að okkur sem samfélagi beri skylda til að vernda börnin gegn – ég vona að þú fyrigefir mér orðbragðið – klikkuðum eða heimskum foreldrum. Ég held að það þurfi að vera einhverjar reglur um þetta vegna þess að annars myndu margir nefna börnin sín nöfnum sem verða þeim fjötur um fót þegar þau vaxa úr grasi. Þau gætu til dæmis orðið fyrir einelti og ekki viljum við það.“

„Þekkir þú einhverja foreldra sem myndu gefa börnum sínum óviðeigandi nöfn ef það væri leyft?“ sagði hún.

„Að vísu ekki,“ sagði ég sem satt var. „En það er örugglega fólk vítt og breitt um samfélagið sem myndi gera slíkar gloríur ef það fengi fullt frelsi til.“

„En hvað um ættarnöfnin?“ spurði hún. „Finnst þér að það eigi að leyfa þau aftur?“

„Það er gott að þú nefnir ættarnöfnin vegna þess að þau eru hin ástæðan fyrir því að ég tel að við eigum að hafa lög um mannanöfn í landinu. Fornafnasiðurinn er bara til staðar á Íslandi og í einhverjum Afríkuríkjum sem ég man ekki hver eru í svipinn. Við verðum að verja málið okkar fagra og siði okkar og venjur fyrir tískusveiflum frá útlöndum. Ef lögin hefðu ekki verið sett á sínum tíma væri fornafnasiðurinn útdauður í landinu.“

„Nú hefurðu staðfest í annað skipti hvaða stétt þú tilheyrir,“ sagði konan.

„Hversvegna ertu að tönnlast á þessu?“ sagði ég. „Ég hélt að ég hefði útskýrt fyrir þér á einföldu og skiljanlegu máli hvaða stétt ég tilheyri.“

„Það má vel vera að þú teljir þig tilheyra lágstéttinni eða millistéttinni,“ sagði kerlingin, „en viðhorf þín sýna svo ekki verður um villst að þú ert í yfirstéttinni, aðlinum.“

„Aðlinum!“ Hváði ég.

„Af skoðunum þínum um mannanafnalögin að dæma telurðu þig yfir aðra hafna og vilt takmarka frelsi samlanda þinna til orðs og æðis. Þetta eru dæmigerð sjónarmið yfirstéttarfólks.“

„Þú misskilur mig hrapallega,“ sagði ég. „Ég er einungis að hugsa um málið og börnin.“

„Sú vernd má ekki vera á kostnað jafnréttisákvæða stjórnarskrárinnar,“ sagði konan.

„Ég tek börnin fram yfir stjórnarskrána,“ sagði ég.

„Þú styður mannréttindabrot,“ sagði hún.

„Hvernig get ég stutt mannréttindabrot ef ég er félagi í Amnesty International?“ sagði ég.

„Þá þarftu að athuga þinn gang,“ sagði hún.

Og þú ert bara klikkuð kerling í ljótri kápu, hugsaði ég.

„Við verðum seint sammála um þetta,“ sagði konan. „En nú ætti þér að vera ljóst að stéttskipting hefur ekkert með það að gera hvort þú ert ólærður starfskraftur eða lærður starfskraftur eða af kommúnistum kominn. Hún er hugarástand. Ef þú treystir ekki samlöndum þínum til að hafa vit fyrir sjálfum sér ertu sjálfkrafa að hefja þig yfir þá.“

„Og þér er alveg sama um menningararf íslensku þjóðarinnar,“ sagði ég.

Sigurgeir Orri Sigurgeirsson, Eyjan, 25. nóvember 2014