Jafnaðarmenn í klípu.

Það vakti athygli mína að þingmaður Sjálfstæðisflokksins telur þá sem vilja kjósa Pírata eiga góða samleið með Sjálfstæðisflokknum. Hvers vegna skyldi það nú vera? Jú vegna þess að Píratar vilja vinna að breytingum, rétt eins og flokkurinn hans. Flokkurinn hans á landsmetið í ríkisstjórnarsetu, kannski bara heimsmet. Því er eðlilegt að kona spyrji af hverju hefur þá svona lítið breyst – eiginlega bara ekki neitt.

Reyndar eru hefðbundnu flokkarnir allir í svo mikilli klípu að allir telja þeir sig eiga fylgi Pírata. Það hefur alltaf farið í taugarnar á mér að stjórnmálaflokkar telja sig geta eignað sér fylgi fólks. Sem betur fer á flest fólk sig sjálft og nú færist  í vöxt að fólk bindi sig ekki á klafa stjórnmálaflokka.

Kannski er það miklu frekar þannig að fólk svo ég tali nú ekki um hagsmunaöflin svokölluð eigi stjórnmálaflokka. Kannski skýrist uppgangur Píratanna af því að þau eru sínir eigin herrar, ennþá að minnsta kosti.

Okkur sem störfum í umboði þeirra sem kusu hefðbundnu stjórnmálaflokkana í kosningunum fyrir þremur árum hefur mistekist að halda þeim trúverðurgleika, sem við þó höfðum í þeim kosningum og voru þær kosningar þó mörgum okkar mikil vonbrigði.

Í mínum flokki er eftirspurn eftir því að opinber umræða snúist um stefnu flokksins, jafnaðarstefnuna, en ekki stöðu formannsins. En svo er kannski líka svolítill ágreiningur um hvað jafnaðarstefnan snýst. Ég hlýt að viðurkenna að stundum finnst mér að fólk vilji að jafnaðarstefnunni fylgi stjórnlyndi eða forsjárhyggja. Eins og fólk viti ekki hvað því er fyrir bestu heldur eigi að gera þjóðfélagið þannig úr garði að fólk fari sér ekki að voða.

Sjálf er ég því marki brennd að ég tel að gera þurfi gagngerar breytingar á þjóðfélginu til að jafnaðarstefnan fái vel notið sín umfram það sem nú gerist. Þær hugmyndir minna líklegast um of á stóru markmiðin sem við vildum ná á síðasta kjörtímabili en gerðum ekki. Og það var líklegast ástæðan fyrir fylgishruninu fyrir þrem árum.

Stjórnarskráin

Hvað sem öðru líður þá verður sú staðreynd ekki umflúin að á síðasta kjörtímabili var ekki þingmeirihluti til að keyra stjórnarskrána í gegn. Þingmenn stjórnarandstöðunnar kærðu sig kollótta um úrslit þjóðaratkvæðagreiðslunnar og voru ekkert viljugri til samræðu eftir hana en fyrir. Ég viðurkenni fúslega að sú óbilgirni kom mér í opna skjöldu. – En svo lengi lærir sem lifir.

Í vinnu stjórnarskrárnefndarinnar nú virðist sem fulltrúar allra flokka séu tilbúnir til að samþykkja ákvæði í stjórnarskrá sem kveður skýrt á um að auðlindir þjóðarinnar séu í hennar eigu og að af þeim skuli taka gjald. – Í mínum huga er það hlutverk jafnaðarmanna berjast fyrir því að fiskveiðiheimildir verði boðnar út eða seldar á markaði og afraksturinn notaður til að standa undir sameiginlegum kostnaði við betra velferðarkerfi.

Við eigum líka eftir að koma nýjum mannréttindakafla inn í stjórnarskrána, nýjum kafla um stjórnskipanina svo ég minnist nú ekki á jafnan atkvæðisrétt.

Evrópusambandið

Það var heldur ekki þingmeirihluti fyrir því að ljúka aðildarviðræðum við Evrópusambandið. Þær voru þess vegna settar á ís. Auðvitað stóðu vonir til að þeim yrði haldið áfram eftir kosningar. Við vitum hvernig fór um sjóferð þá.

Ekkert hefur gerst hér á landi eða í Evrópu sem breytir þeirri sannfæringu minni að við eigum samleið með öðrum Evrópuríkjum. Við munum ekki koma hér upp nútímalegu samfélagi fyrr enn það verður. Við munum ekki fá alvöru gjaldmiðil, ekki trúverðugt bankakerfi fyrr en við verðum hluti af stærri heild. Við getum ekki tryggt jafna stöðu fólks og fyrirtækja til að taka lán með viðráðanlegum vöxtum. Við munum ekki stöðva flutninga unga fólksins til útlanda fyrr en okkur tekst bjóða þeim nokkuð sambærileg lífskjör og þau geta sótt sér annars staðar. – Vegna alls þessa þarf að taka aðildarviðræður upp að nýju.

Jöfnuður

Á síðsta kjörtímabili tókst margt vel. Mér finnst stundum undarlegt að fólk virðist hafa gleymt því að þjóðarbúið rambaði á barmi gjaldþrots. Því var forðað og uppbyggingin sem við njótum nú góðs af byrjaði. Í hörmungunum öllum var lögð áhersla á að hlífa þeim sem verst voru settir. Þess vegna og einnig auðvitað vegna þess að mikill auður tapaðist eru lífskjör nú jafnari er þau voru fyrir hrun. Ríkisstjórnin gerir allt sem hún getur til að snúa af þessari braut.

Ríkisstjórnin niðurgreiðir launahækkanir fyrirtækjanna með skattalækkunum, afnemur auðlegðarskatt og orkuskatt og lækkar veiðigjöld. Allt stuðlar þetta að því að þeir sem betur mega sín fá meira. Það þarf að skera kökuna upp á nýtt. Fyrirtækin eiga að greiða almennileg laun og taka minna til sín, minna til stjórnendanna og eigendanna. Þannig má auka jöfnuð í samfélaginu og það hlýtur að vera verkefni jafnaðarmanna.

Grunngildin

Ef við náum í gegn þessum grundvallarbreytingum getum við haldið uppi því velferðarþjóðfélagi sem jafnaðarmenn gera kröfu til. Almennilegum lífskjörum aldraðra, almennilegum lífskjörum öryrkja, almennilegu heilbrigðiskerfi og almennilegu menntakerfi.

Grunnurinn verður að vera í lagi til að allt þetta sé hægt. Við verðum að hafa þolinmæði og ekki fara á taugum. Við verðum að sinna erindi jafnaðarmanna og það verður bara gert með breiðfylkingu. Í breiðfylkingu er ekki hægt að gera kröfu til að allir hugsi eins í hverju máli, en allir þurfa að vera sammála um grunngildin.