Heillaráð

Skortur á íbúðarhúsnæði í Reykjavík er gríðarlegur. Afleiðingar Hrunsins er ein ástæða, stóraukinn ferðamannastraumur er önnur. Vísir.is skýrði frá því (17.08.´16) að íbúðarherbergi í kjallara að Ránargötu, 21,9 fermetrar, sé til sölu fyrir 19,9 miljónir króna.

Fjár­mála­ráðherra segist vilja auðvelda ungu fólki ­að kaupa hús­næði. Í dag, 18.08.´16, mælti hann á alþingi fyr­ir frum­varpi til laga um stuðning við kaup fólks á fyrstu íbúð. Helsta ráðið er að þeir sem hafa efni á séreignasparnaði losni við skatt af honum í tíu ár ef þeir lofa að kaupa íbúð fyrir sparnaðinn að þeim tíma liðnum. Þá eiga þeir að fá 25 ára verðtryggt lán fyrir 85% af kaupverðinu, en gert er ráð fyrir að banna 40 ára verðtryggð húsakaupalán.

Frumvarpið hefur þegar verið gagnrýnt vegna þess að sveit­ar­fé­lögin gætu á 10 árum tapað útsvar­tekjum sem næmu allt að 15 millj­örðum króna. Þá þykir ljóst að þeir sem hafa lægst laun njóti ekki góðs af tiltækinu.

Í gær, 17. ágúst, birti Fréttablaðið áhugaverða grein um málið með útreikningum og viðtölum við hagfræðing. Þar eru reiknuð nokkur dæmi um það hvernig nýja ráðið kemur til með að virka. Í einu þeirra er sagt frá hjónum, 25 ára. Þau eru með 800 þúsund króna mánaðarlaun og gert er ráð fyrir að þau hafi efni á að fullnýta 4% viðbótarlífeyrissparnað og fá fyrir vikið 2% mótframlag og leggi fyrir 48 þúsund krónur á mánuði; alls 5.760.000.- á tíu árum.

Þetta er skáldað dæmi og líflaust. Inn í það vantar skattgreiðslur hjónanna, húsaleigugreiðslur, kostnað við fæði og klæði og annan óhjákvæmilegan framfærslueyri. Með tilliti til þessa verður að teljast ósennilegt að þau gætu lagt tæpar 50 þúsund fyrir mánaðarlega. Önnur reiknisdæmi í blaðinu eru af sett upp með sömu forsendum.

Af framansögðu er ljóst að frumvarp ráðherrans er ekki gott. Helstu ókostir þess eru að það er óraunhæft, framkvæmd þess er tafsöm og það rýrir tekjur sveitarfélaga og ríkissjóðs og eykur eftirlit og pappírsvinnu með auknum útgjöldum fyrir ríkið.

Hér er því hugmynd fyrir þingið, allt, hugmynd sem er þess virði að velta vöngum yfir. Kostir hennar eru margir og hljóðar þannig í drottins nafni og fjörutíu:

Íbúðakaupandi, sem býr í leiguhúsnæði, skal eiga kost til kaupanna á allt að 100% verðtryggðu jafngreiðsluláni á 3,75% vöxtum. Til að auðvelda útreikning, sem hér fer á eftir, er gert ráð fyrir að hlutfall launa og verðbólgu sé hið sama allan lánstímann. Lántaki framvísar kvittun fyrir mánaðarlegri leigugreiðslu (sem nú er orðin ávintýralega há, að minnsta kosti á höfuðborgarsvæðinu) og hefur hann þá rétt á láni sem leigufjárhæðin dugir til að borga af mánaðarlega að frádregnum kostnaði við kaupin og lántökuna og því sem áætla má til viðhalds, trygginga og skatta af eigninni (sem fyrir þriggja herbergja blokkaríbúð er á að giska. 25-30 þúsund krónur á mánuði).

Dæmið lítur þá svona út. Upphæðir lánanna eru í miljónum króna.

 

	Lánstími í árum
Greiðslugeta á mánuði	25	40	50
320.000	61.6	78.9	86.2
300.000	57.8	74.0	80.8
280.000	53.9	69.1	75.4
250.000	48.1	61.6	67.3
200.000	38.5	49.3	53.8

 

Sé þetta rétt reiknað og ályktað er ljóst að hver sem borgar 200 þúsund krónur í leigu á mánuði eða meira ætti að geta keypt sér íbúð af einhverri sort ef skipt yrði á þessu ráði og þingmáli fjármálaráðherra.

Kostir þessa ráðs eru að í stað þess að vera á hrakhólum, og greiða húsaleigu í áratug á meðan verið að að spara fyrir útborgun, kemst lántaki strax í eigð húsnæði. Hiklaust má gera ráð fyrir að með þessu lækki leiguverð einnig verulega og þeir sem vilja vera leigjendur njóti góðs af. Framtal leigutekna til skatts mun stórbatna, tekjur hins opinbera aukast og ríki og sveitarfélög fá sinn skatt af séreignasparnaði, sem þá verður á ný sá varasjóður sem hugsað var þegar byrjað var að bjóða upp á hann.

Gera þarf ráð fyrir hörðum andmælum frá fasteignafélögum sem á síðustu misserum hafa með ýmsu móti sópað til sín hundruðum íbúða til útleigu.