Glæpur og refsing ríkisvaldsins

Leiðari – Karl Th. Birgisson skrifar

Gleymum bankaskandölum. Gleymum Tortólu. Gleymum sveltu heilbrigðiskerfi.

Gleymum öllu hinu á löngum lista, sem ástæða er til að hneykslast á dag hvern. Það er bara pólitík og spilltur kapítalismi.

Í Kastljósi Ríkisútvarpsins í gærkvöldi var hins vegar sögð saga einstaklings, sem varð fyrir tilefnislausri árás ríkisvaldsins. Sú atlaga lagði líf hans í rúst.

Guðmundur Guðlaugsson var semsagt handtekinn og honum haldið í einangrun í ellefu nætur við aðstæður sem minna á suðuramerískan fasisma. Efnisástæður voru engar, en harðræðið og niðurlægingin þeim mun meiri. Seinna var honum sleppt með ´Sorrí, þetta var víst einhver misskilningur.´

Hann missti bæði vinnuna og heilsuna, fyrir utan allt hitt. Efnisatriðin þarf ekki að rekja. Horfið bara á fréttina.

Þetta er saga einstaklings, ömurleg og átakanleg. Það þykir þó sæta tíðindum, að í fyrsta skipti er íslenzka ríkið dæmt fyrir að beita fanga pyntingum, sem fjölmörg dæmi eru samt um frá fyrri tíð.

Það sætir líka tíðindum, að ofbeldi ríkisins sem lagði líf einstaklings í rúst kostaði það heilar tvær milljónir í skaðabætur. Á sex árum eru það langt innan við þrjátíu þúsund krónur á mánuði fyrir einstaklinginn, sem ríkisvaldið níddist á. Og ekkert meira héðan í frá.

Það þykir alveg byltingarkennd fjárhæð og frábært hjá þér, virðulegi hæstiréttur.

Það má ekki á milli sjá hvort er skammarlegra, þessar smánarbætur eða tilraun ríkisins til að verja mál sitt fyrir héraðsdómi og hæstarétti. Sá málarekstur var beinlínis tilraun til þess að fá samþykkt með dómi, að slík meðferð á saklausum borgurum væri bæði réttmæt og sjálfsögð.

Hér eru stór orð notuð og allmikil lýsingarorð. En hreint ekki að ástæðulausu.

Stundum þarf að rifja upp meginatriði. Ríkisvaldið hefur einkarétt á valdbeitingu. Við hin megum ekki snúa upp á hendurnar á fólki eða loka það inni.

Þetta er hættulegt einkaleyfi. Til þess að verjast hættunum höfum við bæði lög um meðferð þessa valds og ákvæði í stjórnarskrá gegn misbeitingu þess. Þau hafa ítrekað verið þverbrotin á Íslandi, án nokkurra afleiðinga fyrir hina brotlegu.

Þarf að rifja upp Guðmundar- og Geirfinnsmál? Níðingsskap gegn börnum á margvíslegum vistheimilum hins opinbera í gegnum árin? Nýleg dæmi um brot á fötluðum í boði ríkisins? Við gætum því miður haldið áfram upptalningunni.

Ekkert í þessu fráleita máli bendir samt til þess að nokkuð breytist. Tvær milljónir króna skipta ríkisvaldið engu. Viðkomandi lögreglumenn eða yfirmenn þeirra hafa ekki sætt ábyrgð. Hið sama gæti gerzt aftur á morgun. Og gerðist reyndar næstum örugglega í fyrra.

Eða var það í hitteðfyrra sem lögreglumenn börðu höfuð konu við gangstétt að tilefnislausu? Og voru svo óheppnir að það náðist á myndband? Og svo framvegis.

Allt að einu þarf að koma því rækilega og ótvírætt til skila í lögreglunámi, að lögreglan er ekki til þess að þjóna ríkisvaldinu, heldur borgurum landsins. Það er annað grundvallaratriði.

Svo mætti líka í tilraunaskyni eyðileggja líf svosem eins hæstaréttardómara og sjá hvernig honum gengi að díla við að missa vinnuna og heilsuna fyrir 27 þúsund krónur á mánuði.

Herðubreið mælir ekki með því, en öðru eins ofbeldi hafa íslenzkir borgarar verið beittir. Og voru þeir þó saklausir.

Í tugatali.