Fréttaskýring: Jörðin gliðnar í kringum Bjarna. Hið nýja atvinnulíf leitar annarra kosta
Innan Sjálfstæðisflokksins hafa nú myndazt slíkar sprungur að vafasamt er að forystu flokksins takist að kítta upp í þær og halda flokknum saman. Í sumum tilvikum er raunar réttara að tala um gjá en sprungur.
Út á við birtast þessar jarðskorpuhreyfingar núna einkum í afstöðu til aðildarviðræðna við ESB. Svo að segja gervallt atvinnu- og viðskiptalífið vill ljúka viðræðum (bændur eru á móti, en þeir eru fáliðaðir, og meira að segja LÍÚ dregur lappirnar í minna mæli en fyrr), þvert gegn þeirri stefnu sem Bjarni Benediktsson hefur nú mótað með Framsóknarflokknum.
Vandinn er samt djúpstæðari þótt hann kristallist í ESB-málum nú um stundir. Í atvinnulífinu er orðin til ný hugsun, ný tegund af kapítalistum sem vill stunda viðskipti á forsendum viðskipta, alþjóðavæðingar og frelsis, á meðan Sjálfstæðisflokkurinn fylgir sömu stefnu og hann gerði lungann úr síðustu öld.
Þetta fólk vandist því á bóluárunum að stunda viðskipti þvert á landamæri og það lítur ekki á Ísland sem sinn eina (eða jafnvel sjálfsagðan) vettvang til athafna og umsvifa. Sumir voru reyndar og eru býsna góðir í slíkum bissniss og þótt Hrunið setti ýmislegt á hliðina og margir hyrfu úr sviðsljósinu hefur þessi alþjóðlega viðskiptahugsun ekki breytzt.
Þessu fólki hugnast ekki framtíðarsýn Bjarna Benediktssonar: Króna í höftum (því að það verður hún óhjákvæmilega), þar sem flokkspólitískir seðlabankastjórar ákveða hverjir mega fjárfesta og færa fé á milli landa og á hvaða gengi.
Enn síður samrýmist það hugsun þessa alþjóðlega sinnaða fólks að útvöldum flokksgæðingum verði afhentir bankarnir og önnur verðmæti sem Seðlabankinn fær í sína vörzlu í gegnum eignarhaldsfélag sitt. Það var einn kjarni tölvubréfs Helga Magnússonar sem Kjarninn birti í síðustu viku.
Í úttekt Kjarnans í dag kemur fram að þeir, sem íhuga nú stofnun nýs Sjálfstæðisflokks, hyggjast einnig tala fyrir markaðslausnum í sjávarútvegi og auknu viðskiptafrelsi í landbúnaði. Þetta fólk gerir sér grein fyrir mikilvægi hefðbundinna atvinnuvega, en veit líka að gömlu atvinnugreinarnar munu ekki skapa nauðsynleg störf fyrir vel menntað vinnuafl framtíðarinnar. Þeir eiga að þessu leyti miklu meira sameiginlegt með Árna Páli Árnasyni og Guðmundi Steingrímssyni en Bjarna Benediktssyni.
Að öllu réttu ætti Bjarni þó að vera í fararbroddi þessa hóps, í stað þess að fylgja hinni gömlu hafta- og ríkisafskiptastefnu Sjálfstæðisflokks 20. aldarinnar. Hann er ungur, hefur góð tengsl inn í viðskiptalífið og er meira að segja svolítið skólagenginn í útlöndum.
Hann situr líka flesta ársfundi og ráðstefnur á vegum atvinnulífsins þar sem tónninn er undantekningalítið sá sami: Hvenær fáum við hér eðlilegt viðskiptaumhverfi og alþjóðlega nothæfan gjaldmiðil? Nokkur stærstu iðn- og þekkingarfyrirtæki landsins íhuga í fullri alvöru og tala um það opinberlega að flytjast úr landi enda sé umhverfið óbærilegt.
Síðast í október var þrýstingurinn á einum slíkum fundi svo mikill að Bjarni lýsti því yfir í heyranda hljóði að hann vildi (enn) þjóðaratkvæðagreiðslu um framhald viðræðna við ESB.
Hvers vegna kýs Bjarni þá stefnuna sem hann fylgir núna? Flestir nefna tvær skýringar: Vanmetakennd gagnvart Framsóknarflokknum og ótta við Davíð Oddsson og þá sem Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir kallar „svartstakkana.“
Hver svo sem ástæðan er stendur Bjarni frammi fyrir einfaldri spurningu: Ætlar hann að fylgja nútímalegri frjálslyndisstefnu eða halda áfram og lengra á leið hafta og helmingaskipta?
Þessa kosti er hægt að holdgera í tveimur þingmönnum Sjálfstæðisflokksins. Þar sitja Haraldur Benediktsson, nýhættur sem formaður Bændasamtakanna, og Vilhjálmur Bjarnason, fjárfestir og háskólakennari í fjármálafræðum.
Það er ekki tilviljun að þessir tveir eru á öndverðum meiði í tveimur stærstu málum ríkisstjórnarinnar, ESB-viðræðum og millifærsluheimsmetinu. Eins og Bjarni hefur talað síðustu vikur er ljóst að hann kýs fremur félagsskap Haraldar en Vilhjálms.
Með fullri virðingu fyrir Haraldi Benediktssyni fara lífssýn hans og hagsmunagæzla ekki beint vel saman við framtíðarsýn hins nýja atvinnulífs.
Þess vegna er jörðin farin að springa í kringum Bjarna Benediktsson. Og gliðnar enn.
Karl Th. Birgisson
