Framsóknarflokkurinn í Reykjavík er nú pólitískur holdsveikisjúklingur. Harkan mun bara aukast

[Fréttaskýring] Eftir Karl Th. Birgisson

Engin fordæmi eru fyrir því, að einn stjórnmálaflokkur sé sniðgenginn við gerð samkomulags um skipan í ráð og nefndir Reykjavíkurborgar, eins og raunin var um Framsóknarflokkinn í byrjun vikunnar.

Herðubreið hefur heldur ekki fundið þess dæmi í öðrum sveitarfélögum síðastliðna áratugi.

Sniðganga er reyndar ekki nákvæm lýsing, því að Framsóknarflokkurinn fær fulltrúa í ýmsum nefndum og ráðum, en ekki flestum þeirra mikilvægustu og alls ekki eins marga og hann hefði fengið, hefði hann átt hlut að hefðbundnu samkomulagi meiri- og minnihluta um skiptingu í nefndir.

Almenn samstaða – með undantekningum

Við blasir hvers vegna nýr meiri hluti í Reykjavík ákvað að bjóða Sjálfstæðisflokknum til slíkra samninga, en undanskilja Framsóknarflokkinn. Oddvitar flokksins og ýmsir fylgismenn þykja hafa farið ítrekað yfir þau mörk sem boðleg eru í lýðræðislegu samfélagi með því að ýta undir og veita farveg skoðunum þar sem lagt er til að stjórnarskrárbundin mannréttindi minnihlutahópa séu sniðgengin.

Um þetta var samstaða í öllum flokkum, sem glöggt mátti heyra fyrir og ekki síður eftir kosningar, til dæmis þegar Dagur B. Eggertsson efaðist um að Framsóknarflokkurinn væri stjórntækur.

Sjálfstæðisflokkurinn virtist þó stundum vera á báðum áttum. Oddvitinn, Halldór Halldórsson, talaði nokkuð skýrt og enn afdráttarlausari voru konurnar í 4. og 5. sæti, Áslaug María Friðriksdóttir og Hildur Sverrisdóttir, bæði fyrir og eftir kosningar. Karlmennirnir í 2. og 3. sæti voru hljóðari.

Hluti flokksins, með fráfarandi kynslóð í broddi fylkingar, leit hins vegar með velþóknun á málflutning Framsóknar, en þó var ekki ljóst hvort það var vegna efnis málsins eða vegna þess að með því myndaði flokkurinn sér afgerandi sérstöðu.

Líklega var það blanda af hvoru tveggju.

Davíð Oddsson hefur hreykt sér af því, að hafa á sínum tíma í minni hluta í borgarstjórn verið á móti öllum tillögum, hversu góðar sem þær voru, ef þær komu frá meiri hlutanum. Þetta sjónarmið endurspeglaðist í umfjöllun hans og Björns Bjarnasonar um kosningabaráttu Framsóknar. Hinn afgerandi málflutningur var talinn karlmennskumerki og „the real thing,“ öndvert við meintar linkindarlegar tillögur Sjálfstæðisflokksins. Flokkurinn talaði þó hart gegn Samfylkingunni, til dæmis í húsnæðis- og skattamálum.

Um efni moskumálsins örlaði þó líka á velþóknun í ritstjórnarskrifum Davíðs og Björn kallaði moskumálið „mesta hugsjónamálið“ í kosningabaráttunni í samtali sem hann átti við Kjartan Gunnarsson.

Borgarstjórnarflokkur Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík ákvað hins vegar að fara aðra leið en fráfarandi kynslóð í flokknum hefði kosið. Þar réð mestu mjög afgerandi afstaða kvennanna tveggja, með stuðningi Halldórs og fleiri.

Hver verða áhrifin?

Umdeilanlegt er hins vegar, hversu skynsamleg þessi ákvörðun meiri hlutans og Sjálfstæðisflokksins var. Er hún líkleg til þess að Framsóknarflokkurinn „geri hreint fyrir sínum dyrum,“ eins og það hefur verið orðað? Er sennilegt að Framsóknarflokkurinn leggi af málflutninginn sem skilaði honum tveimur borgarfulltrúum?

Fátt bendir til þess að svo verði – og raunar þvert á móti. Fyrstu viðbrögð líkjast einkum umsáturskennd eða einhvers konar forherðingu.

Oddvitinn í Reykjavík setur þann svip á niðurstöðuna, að Framsóknarflokkurinn hafi viljað að þessi yrði raunin – hann hafi „valið“ að fá færri en fleiri fulltrúa í nefndum borgarinnar, þar sem flest mál eru leidd til lykta. Allar heimildir Herðubreiðar um rás atburða staðfesta að þetta sé röng söguskýring, en hún er skiljanlega sett fram til að marka flokknum enn frekari sérstöðu, sem er orðin verðmætasta vörumerki hans í Reykjavík, að minnsta kosti um stundarsakir.

Samkomulagið án Framsóknar opnar flokknum líka færi á að ítreka enn frekar ímyndina um flokkinn sem fórnarlamb ofsókna, jafnvel „eineltis,“ þar sem hann hafi skoðanir sem ekki „megi ræða.“ Það er að vísu ekki rétt, því að skoðanirnar getur hann viðrað hvar sem er, en tækifærið til þess að teikna upp fórnarlambsmyndina verður samt enn betra.

Ennfremur má færa fyrir því lýðræðisleg rök, að einn flokkur með tvo borgarfulltrúa (Framsókn) ætti að hafa að minnsta kosti viðlíka áhrif í nefndum og ráðum og annar flokkur með tvo borgarfulltrúa (Björt framtíð). Sú er fjarri því raunin eftir samkomulagið án Framsóknar.

Þessi viðhorf hafa þegar komið fram á Pressunni/Eyjunni, sem er í eigu og undir ritstjórn fyrrverandi borgarfulltrúa Framsóknarflokksins, Björns Inga Hrafnssonar, og viðbúið er að forysta flokksins í forsætisráðuneytinu grípi þau á lofti – og enda ríma þau við málflutning þaðan um flokkinn sem fórnarlamb „umræðu“ á ýmsum vettvangi og í ýmsum málum.

———-

Flokkarnir fimm í Reykjavík áttu annan kost en þann, að einangra Framsóknarflokkinn við kjör í ráð og nefndir borgarinnar.

Enginn veit náttúrlega fyrir víst, hver hefði orðið afleiðing þess að hafa Framsókn með í slíku samkomulagi. Ólíkegt verður að telja, að flokkurinn hefði gert „hreint fyrir sínum dyrum“ eða breytt stefnu sinni í moskumálinu. Til þess hefur of mikið verið sagt og skrifað, og sumir flokksmenn hafa líka gengið lengra frekar en skemur eftir kosningar.

Hitt er hins vegar ljóst, að fordæmalaus ákvörðun í borgarstjórn Reykjavíkur um að leggja Framsóknarflokkinn í Reykjavík inn á pólitískan holdsveikraspítala þangað til hann vill sjálfur læknast stefnir ekki í átt til friðar.

Harkan mun að óbreyttu aukast fremur en hitt – og Vigdísir Hauksdætur landsins finna sér nú nýjan vettvang.