Framlög til landbúnaðar hækka sjálfkrafa á meðan aðrir skera niður. „Alþingi er áhorfandi“

Útgjöld til landbúnaðar hækka sjálfkrafa um 4 prósent árlega, auk verðlagsbóta, á næstu árum. Alþingi hefur afsalað sér valdi um ráðstöfun þessara fjármuna.

Þröstur Ólafsson bendir á þetta í grein sem setur í samhengi ólíka stöðu landbúnaðar og annarra atvinnuvega í landinu.

Þar rekur Þröstur sögu sem hefur haft gagnger áhrif á hvernig atvinnuhættir í landinu hafa þróast, hvernig tiltekin löggjöf og jafnvel kjördæmaskipan tekur enn mið af hagsmunum landeigenda og stórbænda fyrir rúmlega hundrað árum:

„Lög bönnuðu fasta búsetu við sjávarsíðuna og komu þannig í veg fyrir þéttbýlismyndun og samkeppni um vinnuafl. Barátta bænda gegn þurrabúðarfólki stóð allt fram undir aldamótin 1900.

Þegar ekki var lengur hægt að sporna við þéttbýlismyndun, var samt hægt að skerða rétt þessa fólks. Það átti ekkert land og var því léttvægara en landeigendur. Með því að gera vægi atkvæða þeirra til þingkosninga minna en sveitafólks gátu efnabændur haldið áfram að móta meginlínur þjóðfélagsins. Þar skiptu viðskipta- og framleiðsluskilyrði landbúnaðarins mestu. Um leið og kræla tók á frjálslyndum sjónarmiðum í landbúnaðarmálum var brugðist við af festu og sett sérlög.

Engin önnur atvinnugrein nýtur þeirra forréttinda að búa við sérlög um alla sína starfsemi.“

Í nútímasamhengi er niðurstaða Þrastar þessi:

„Stundum var sagt að Bændasamtökin semdu við sig sjálf. Það var því að vonum að ný ríkisstjórn drægi landbúnaðinn út úr stóru sameinuðu atvinnuvegaráðuneyti, til fyrra horfs. Innan öflugra ráðuneytis hefði sjálfsafgreiðslan getað orðið örðugri. Samningarnir eru gjarnan til nokkurra ára og taka oftast árlegum hækkunum auk vísitölutryggingar. Þegar fjárlagafrumvarp er samið eru niðurstöðutölur úr samningunum settar þar inn og Alþingi er áhorfandi. Mjög hagkvæmt fyrirkomulag. Búvörusamningarnir eru því aldrei ræddir á Alþingi og ég hygg að fæstir þingmanna hafi lesið þá. Þannig er hækkun framlaga til verkefna fram til 2017 árlega um og yfir 4% auk verðlagsbóta.“

Grein Þrastar er hér.