Er þetta andlit ´góða fólksins’? Hvað er góða fólkið eiginlega?

Hugtakið ´góða fólkið’ virðist vera að festast í opinberri umræðu. Enginn veit þó nákvæmlega hvað það merkir.

Þó er ljóst, að einkum hægri menn nota þessi orð um þá sem eru ósammála þeim og þá í niðrandi merkingu. Hugtakið er Brynjari Níelssyni alþingismanni tamt á tungu, svo og Elliða Vignissyni bæjarstjóra í Vestmannaeyjum.

Nýlega stakk annar sjálfstæðismaður, Tryggvi Þór Herbertsson hagfræðingur og áður þingmaður, upp á því á facebook, að Hjálmar Gíslason, frumkvöðull og stofnandi DataMarket, ætti að vera andlit og táknmynd góða fólksins, án þess þó að rökstyðja þá skoðun.

Af ýmsu samhengi má ráða, að hugtakið feli í sér að viðkomandi líti niður á og tali niður til þeirra sem eru annarrar skoðunar eða telji þá jafnvel illa innrætt fólk. ´Góða fólkið´ virðist uppfullt með pólitískan rétttrúnað, vill allt fyrir alla gera, óháð praktískum aðstæðum og raunhæfum kostum, óháð sögulegu samhengi og venjum, jafnvel óháð staðreyndum og lagabókstaf.

Aðrir bæta við, að góða fólkið minni á faríseann í dæmisögu Jesúsar, sem sagði eitthvað á þessa leið: „Guð, þakka þér að ég er ekki eins og aðrir eða jafnvel hann“ og átti þá við hinn synduga tollheimtumann sem var samtímis honum í bænahúsinu.

Einnig að slíku fólki sé umhugað að auglýsa og opinbera göfuglyndi sitt og mannkosti, rétt eins og faríseinn gerði, en að ekki sé endilega innistæða fyrir þeirri meintu manngæsku – að hræsni og yfirdrepsskapur einkenni góða fólkið.

Hugtakið ´góða fólkið´ er þekkt á Norðurlöndunum og víðar, svo sem í ´godhedsindustrien´, og undantekningarlítið eru það hægri menn sem nota það um vinstri menn. Hér á landi varð líklega Gunnar Smári Egilsson fyrstur til að nota það í grein um Guðrúnu Agnarsdóttur í Alþýðublaðinu fyrir forsetakosningar 1996.

Ekki er einhlítt að hugtakið sé notað um vinstra fólk, því að hugsanlega myndu sumir á hægri kantinum líka fella undir þessa skilgreiningu ´hægrikrúttin´, eins og Pawel Bartoszek skilgreinir þau.

Ekki eru allir sáttir við þessa notkun á lýsingarorðinu góður. Þeirra á meðal er Andri Snær Magnason rithöfundur, sem orðaði hugsanir sínar svona á facebook í gær:

„Ég held að þetta sé formlega leiðinlegasta orð sem ég hef séð notað í umræðu, það er jafnvel verra en icesave, vinstrimaður eða nokkuð annað. Þegar ég sé þetta orð langar mig til að hætta að tilheyra tegund sem notar tungumál og vera amaba í næringarvökva.“