trusted online casino malaysia
Svanfríður Jónasdóttir 01/10/2014

Einokun, fyrr og nú

Það er ótrúlega stutt síðan útflutningur á fiskafurðum var einokaður af fáum fyrirtækjum, eða sölusamtökum, eiginlega bara þremur. Það fyrirkomulag var að brotna upp í kringum 1990 og var hluti hinna gömlu helmingaskipta. Eignarhald og stjórn sölusamtakanna, sem höfðu ein leyfi til útflutnings, var nátengt Framsóknar- og Sjálfstæðisflokki. Þessir flokkar stóðu enda dyggan vörð um þetta fyrirkomulag og börðust lengst af gegn frelsi í þessum efnum og beittu sér þar með gegn þeim aðilum sem voru að reyna að sprikla sjálfstætt og finna nýja markaði eða gera nýja hluti. Frystihúsin í landinu og fiskvinnslur voru aðilar að sínum sölusamtökum, SH og SÍS, eða SÍF sem var í saltfiski frá öndverðu. Frystihúsin fengu verðlista frá sölusamtökunum sem síðan var stuðst við þegar ákvörðun var tekin um framleiðsluna. Bein snerting við markaðina var ekki fyrir hendi hjá þeim sem framleiddu vöruna og á þessum tíma var hún tiltölulega einsleit; frosinn fiskur í blokk eða 5 punda pakkningum. Þessi fiskur var síðan sagaður niður og brauðaður í verksmiðjum í eigu sölusamtakanna í Ameríku. Ég veit ekki hvernig var farið með það sem fór til Rússlands, en á tímum var útflutningur á fiskafurðum hápólitískt utanríkismál. En líklega eru utanríkisviðskipti alltaf pólitísk, eða hvað? Okkur er a.m.k. tamt að hugsa og vinna í viðskiptasamningum og/eða hindrunum.

Þessi útflutningseinokunar kom í huga mér þegar ég hlustaði á minn gamla félaga, Steingrím J Sigfússon bera í bætifláka fyrir mjólkureinokun MS í fréttum RUV í síðustu viku, en Steingrímur var líka hollur stuðningsmaður þeirrar einokunar sem lýst er hér að ofan. Ég hafði rætt það nokkuð í kosningabaráttunni fyrir Alþingiskosningarnar 1987 þegar Steingrímur leiddi lista Alþýðubandalagsins í Norðurlandi eystra og ég var í öðru sæti listans, að mikilvægt væri að losa um þessi höft á útflutningi og gefa framsæknum aðilum svigrúm til að þróa afurðir og leita nýrra markaða. Það væri grundvöllur fyrir framþróun í sjávarútvegi og útflutningi og auðvitað þá fyrir þróun sjávarbyggðanna. Og ég trúði því að þetta væri framfaraskref sem við myndum styðja. Steingrímur andmælti mér ekki en þegar hann síðan tók þátt í umræðunni á þingi var ljóst að hann var á öndverðri skoðun, studdi þau sjónarmið sem einokunaraðilarnir, Framsóknar- og Sjálfstæðisflokkur, stóðu fyrir. Þess vegna kom það e.t.v. ekki alveg á óvart að hann skyldi svo núna stilla sér upp við hlið þeirra sem telja einokun og minni samkeppni líklegri til árangurs. Sama gerðist með VG við atkvæðagreiðslu um tillögu Helga Hjörvar 2011. Og þó kom það svolítið á óvart. Það hefur nefnilega svo rækilega sannast hve heilladrjúgt það var að aflétta þeirri einokun sem var á útflutningi. Það, ásamt stofnun fiskmarkaða og menntun þeirra sem útskrifuðust úr Fiskvinnsluskólanum varð grundvöllur þess að íslenskur sjávarútvegur getur verið í fremstu röð. Það er nefnilega ekki nóg að veiða. Það þarf líka að selja og til að fá bestu verð þarf að finna og vinna markaði.
Núna eru sjávarafurðir frá íslenskum fiskvinnslum seldar dýrum dómum, markaðsstarf er eitt af mikilvægustu verkefnum fyrirtækjanna og þau sýna aðdáunarverða hæfni í aðlögun að breyttum aðstæðum á hverjum tíma.

Þegar kemur að viðhorfum til atvinnulífsins skilur á milli vinstri flokkanna þó þeir gangi í takti þegar kemur að velferðarmálum. Ég velti því fyrir mér á sínum tíma hvort þeir félagar mínir í Alþýðubandalaginu sem aðhylltust einokun litu hana svipuðum augum og ríkisrekstur. A.m.k. hlýtur annað að liggja til grundvallar viðhorfi þeirra en sú varðstaða um hagsmuni sem ríkisstjórnarflokkarnir eru þekktir fyrir, nú sem fyrr.

Flokkun : Pistlar
1,297