Dómgreindin

Forsetaframbjóðandanum, Ólafi Ragnari Grímssyni var tíðrætt um það á sínum fyrsta framboðsfundi, sem hann hélt á Bessastöðum í byrjun vikunnar, að miklu skipti að í embætti þjóðhöfðingjans sæti maður með góða dómgreind. Hann telur sig hafa þann eiginleika umfram aðra menn. Lítum á þá staðhæfingu frambjóðandans. Horfum um öxl, yfirveguð.

Á netinu er að finna síðuna forsetinn.is. Þar er 9 blaðsíðna úrdráttur úr skýrslu rannsóknarnefndar alþingis; viðauki 1 – siðferði og starfshættir í tengslum við fall bankanna 2008. Þar segir meðal annars:

„Núverandi forseti, Ólafur Ragnar Grímsson … sá tækifæri fyrir forsetaembættið í að beita sér í þágu aukinna viðskipta … eftir aldamótin 2000 tók hann iðulega þátt í fundum eða hélt fyrirlestra þar sem hann þróaði smátt og smátt kenningu sína um … sérstöðu íslenskra fyrirtækja byggða á séríslenskum eiginleikum ættuðum frá víkingum. Hann þáði margsinnis boð útrásarfyrirtækja um að vera við opnun nýrra útibúa eða höfuðstöðva erlendis, flutti erindi á viðskiptaþingum sem skipulögð voru af bönkunum og skrifaði fjölda bréfa í þágu fyrirtækja og einstaklinga til erlendra viðskiptamanna eða forystumanna þjóða …Útrásarmenn urðu tíðir gestir í boðum á Bessastöðum og jafnvel voru skipulögð sérstök boð fyrir þá í þágu viðskipta þeirra. Forsetinn varð mjög áberandi sem boðberi útrásarinnar.“

„Í bókinni Sögu af forseta eftir Guðjón Friðriksson sagnfræðing segir: „Ólafur Ragnar Grímsson hefur í forsetatíð sinni haldið fjölda fyrirlestra og talað um íslensku útrásina í viðtölum við fjölmarga fulltrúa erlendra fjölmiðla, blaða, sjónvarpsstöðva, útvarpsstöðva og viðskiptatímarita.“ Þegar rauðu ljósin tóku að blikka árið 2006 og svo af auknum krafti 2007 og í upphafi árs 2008 var forsetinn einn þeirra sem taldi gagnrýni á íslenskt viðskiptalíf og hættumerkin sem bent var á orðum aukin, Íslendingar yrðu að kynna málstað sinn betur, endurtók hann margsinnis og lagði áfram sitt af mörkum í ferðum og ræðum í þágu útrásarinnar.

Í kjölfar hruns íslensks efnahagslífs hljóta að vakna margar spurningar um hlut forsetaembættisins í útrásarsögunni, ekki síst í ljósi endaloka sumra þeirra fyrirtækja sem fremst voru í flokki og þess sem fram hefur komið um starfsemi þeirra. Var embætti forseta Íslands misnotað í þágu útrásarinnar til að gera einstaka forkólfa og fyrirtæki trúverðug gagnvart erlendum fjárfestum? Var það hlutverk sem forsetinn tók að sér eðlilegt þar sem átti í hlut þjóðhöfðingi sem á að vera sameiningartákn þjóðarinnar? Hver var þáttur forsetans við að halda á lofti gagnrýnislausri lofgjörð um yfirburði íslenskra athafnamanna eða „athafnaskálda“, eins og hann kallaði þá margsinnis í ræðum og fyrirlestrum heima sem erlendis? Hverjum var forsetinn og embætti hans að þjóna og hvert á hlutverk forseta Íslands að vera?“

 

Þetta eru spurningar sem þeir þurfa að svara sem ætla að taka þátt í forsetakosningum í sumar. Og þessum tveimur líka: Er það sem lesa má úr skýrslu rannsóknarnefndarinnar dæmi um góða dómgreind sitjandi forseta? Er það dæmi um góða dómgreind frambjóðandans að vísa til þess að hann sjálfur hafi þann eiginleika sem svo miklu skiptir; góða dómgreind?