Borgunarhneykslið á að vera einsdæmi, ekki fordæmi. Opnum landið fyrir samkeppni

Herðubreið birtir hér ræðu Árna Páls Árnasonar í eldhúsdagsumræðum 26. september 2016, og þykir hún lýsa mikilvægri framtíðarsýn.

———-

Á nýju kjörtímabili höfum við einstakt tækifæri til að leggja nýjar grundvallarreglur efnahagslífsins, þar sem hagsmunir venjulegs fólks eru settir í öndvegi.

Vöxtur, sem byggir undir fjölbreytt atvinnulíf og stendur undir vel launuðum störfum fyrir venjulegt fólk, er öllum til góða.

Vöxtur, sem byggir á bólugróða, eykur misskiptingu, gerir örfáa ríka og skilur ekkert eftir þegar bólan er búin.

Við þurfum framleiðniaukningu og fleiri störf sem bjóða há laun, enda vinnum við lengur fyrir lægri laun en aðrar Norðurlandaþjóðir og ungt fólk ber minna úr býtum hér en í grannlöndunum. Þannig getum við ekki haldið áfram.

Við þurfum efnahagslegan stöðugleika, lækkun vaxta og opnun landsins fyrir samkeppni. Um allt land þarf uppbyggingu innviða, betri samgöngur og fjarskipti og fleiri tækifæri í menntun, sem styðja svo aftur við sköpun fjölbreyttari og sífellt verðmætari starfa. Besta leiðin til að tryggja samkeppnishæfni landsins er að fjárfesta í grunnstoðum opinberrar velferðarþjónustu – heilbrigðisþjónustu og menntakerfi sem rekið er fyrir almennt skattfé.

Það er ekki bara vitlaust að loka framhaldsskólum fyrir fólki yfir 25 ára aldri og það er ekki bara sársaukafullur óþarfi að hafa áralanga biðlista eftir augnsteinaaðgerðum, liðskiptum eða lagfæringu á gáttaflökti – það er beinlínis vondur bissness og dregur úr framleiðni og hagsæld fólks.

Við erum heppin að búa við sterkar útflutningsatvinnugreinar, en við þurfum að styrkja þann grunn frekar og tryggja almenningi arð af auðlindunum.

Við í Samfylkingunni höfum lengi talað fyrir fyrningarleið í sjávarútvegi, sem sífellt fleiri sjá nú að er besta leiðin til að tryggja nýliðun, samkeppni og fullnægjandi arð til almennings. Útboð eru besta leiðin til að úthluta takmörkuðum verðmætum.

Ferðaþjónustan hefur sprungið út á síðustu árum, en mikið er ógert til að tryggja að hún verði sambærileg stoð fyrir atvinnulífið og aðrar grunngreinar og að gjaldtaka af henni sé í samræmi við efnahagsleg umsvif hennar og þá uppbyggingarþörf sem henni fylgir. Og það er réttlætismál að ferðamenn greiði fyrir þá uppbyggingu á vegum og þjónustu sem fjölgun þeirra kallar á. Við eigum ekki að greiða það af almennu skattfé.

Við þurfum að fá arð af ríkiseignum og gefa ófrávíkjanleg fyrirmæli um samkeppni um sölu þeirra.

Borgunarhneykslið á að verða einsdæmi, ekki fordæmi.

Þess vegna eigum við ekki að selja fjármálakerfið óbreytt, eins og formaður Sjálfstæðisflokksins er að fitja upp á þessa dagana. Ef það verður gert munu nýir vildarvinir kaupa bankana og rukka íslenskan almenning og fyrirtæki ofurvexti til að fá inn fyrir kaupverðinu. Alveg eins og síðast þegar bankarnir voru seldir.

Það þarf fyrst að laga bankakerfið að þörfum almennings, því tækifærið til að gera það verður farið eftir að ríkið selur hluta í bönkunum. Við eigum að brjóta bankana upp og raða bútunum upp á nýtt. Sumir þættir bankarekstrar eiga einfaldlega ekki heima með öðrum í fákeppnisumhverfi. Grunngreiðslukerfin eiga að vera aðskilin öðrum rekstri og öllum aðgengileg og koma þarf í veg fyrir áhættufjárfestingar með innstæður almennings og binda enda á ofurvald fjármálafyrirtækja yfir fólki.

Framundan eru kosningar til Alþingis. Ég veit vel að ásýnd stjórnmálanna er oft neikvæð. En við megum ekki gleyma því að þegar markaðsöflin brugðust árið 2008 og efnahagslegt sjálfstæði þjóðarinnar var í húfi, reyndi á stjórnmálin og þau stóðust prófið. Þrátt fyrir allt hafa ákvarðanir, sem teknar hafa verið í þessum sal, skilað Íslandi í fremstu röð.

Stjórnmálin stóðust prófið af því þið brugðust ekki. Þið hélduð vöku ykkar, tókuð þátt í stjórnmálastarfi og mættuð á kjörstað og létuð áherslur ykkar endurspeglast í ólíku gengi flokka og fólks frá einum tíma til annars. Gríðarlegar breytingar hafa orðið á mannvalinu í þessum sal fyrir ykkar tilverknað.

Þið hafið framhaldið í ykkar höndum. Ef við viljum gott samfélag, þarf fólk sem vill vel að láta til sín taka, taka afstöðu og leggja gott af mörkum.

Munum öll eftir því á kjördag og nýtum atkvæðisréttinn.