Aðsópsmikill sómamaður – Strandamaðurinn sem gerðist tryggasti Sandarinn. Eftirmæli um Skúla Alexandersson

Eftir Hauk Má Haraldsson

Skúli Alexandersson er einn eftirminnilegasti persónuleiki sem ég hef kynnst um ævina, mikill á velli og ekki mjög hljóðlátur ef sá gállinn var á honum, hló hátt og mikið ef svo bar undir. Alþingismaður Alþýðubandalagsins til margra ára og einn af máttarstólpum samfélagsins á vestanverðu Snæfellsnesi, í Neshreppi utan Ennis. Bjó á Hellissandi þar til í byrjun þessa árs.

Hann var ekki fæddur á Snæfellsnesinu. Var aðkomumaður norðan af Ströndum, en þeir gerðust ekki tryggari Sandararnir en hann. Það blundaði jafnvel í honum gamall rígur í garð Ólafsvíkinga, síðan nágrannasnerrurnar milli Sandara og Ólsara lifðu góðu lífi hér áður fyrr. Gretti sig og hryllti þegar Ólsara bar á góma. Þó held ég að alvaran hafi ekki verið mikið á bak við þann ríg, hann hafi frekar verið að halda lífi í gamalli sögu.

Skúli var frá Djúpuvík og skólaðist þar í verkalýðsbaráttu og þjóðfélagsmálum. Aðhylltist sósíalisma og vildi bæta það samfélag sem hann lifði í. Var m.a. formaður í verkalýðsfélaginu á staðnum. Stundaði sjó og fór í Samvinnuskólann og vann jafnvel hjá því nú fræga Kaupfélagi Skagafjarðar.

Þegar hann skrapp um skeið á Hellissand ungur maður hvarflaði það ugglaust ekki að honum að þar yrði hans framtíðarheimili. Enda var dvölin ekki löng i það sinn. En hann kom aftur að ári og eitt sinn heyrði ég sveitunga hans halda því fram að þótt Skúli hafi vissulega kunnað ágætlega við sig á Hellissandi þá hafi það verið hún Hrefna Magnúsdóttir, ástin í lífi hans, sem gerði útslagið; hún togaði hann á Nesið aftur. Og það var eins og við manninn mælt, hann fór strax að skipta sér af nærsamfélaginu; varð oddviti og byggði upp eigin fiskvinnslu. Helgaði sig skógrækt og landvernd og hafði forystu um stofnun Sjóminjasafnsins í Sjóminjagarðinum á staðnum. Fæddur forystumaður.

Þegar ég fyrir nokkrum árum þóttist vera að reka fyrirtæki í Síðumúlanum leigði ég hjá Hjálmari Styrkárssyni, æskuvini Skúla. Skúli kom gjarnan þangað þegar hann átti erindi í borgina. Og kíkti á mig í leiðinni. Ég hafði á veggjum hjá mér nokkrar myndir af Snæfellsnesinu; tvær rómantískar af Snæfellsjökli í miðnætursólinni á Jónsmessu og síðan aðrar líka af Nesinu, en teknar í rigningarsúld þar sem vegurinn hvarf inn í grámann. Verulega ólík mótív og mér fannst satt að segja ekki mikið til súldarmyndanna koma. Skúla fannst ekki mikið til um fallegu myndirnar af Jöklinum, sletti í góm eða hnussaði öllu heldur þegar hann skoðaði þær. En það lifnaði yfir honum þegar hann sá hinar. „Þetta er Snæfellsnes,“ sagði hann. „Fínar myndir.“

Síðast sá ég Skúla þegar hann leiðsagði vinahópi um nesið undir Jökli. Þar var hann í essinu sínu, þekkti hverja þúfu og kunni skemmtilegar sögur af öllum ábúendum allra þeirra bæja sem farið var framhjá. Það er skemmtileg síðasta minning um góðan dreng.

Haukur Már Haraldsson