Að vekja ótta

 

Nýgerð könnun meðal landsmanna sýnir að lögreglan nýtur trausts alls þorra almennings. Enda á hún það skilið því að innan raða hennar er að finna öndvegismenn og konur. En þar er misjafn sauður eins og jafnan er í mörgu fé.

Eitt öflugasta stjórntæki sem ófyrirleitnir stjórnendur hafa tök á er óttinn. Þeim sem tekst að breyta áhyggjum fólks í hræðslu þekkja aðferðina til þess að breyta henni síðan í óhugnað. Gera það með því að fylla fólk ástæðulausum ótta sem oft snýst upp í vænisýki, gerir manninn hugstola. Flestir sem þannig er komið fyrir láta einkar vel að stjórn þeirra sem vöktu óttann.

Ríkislögreglustjóri er talsmaður óttans. Hann hefur tekið að sér að vekja ugg, kvíða og skelfingu, allt það sem gerir hernaðarbandalög möguleg og skapar markað fyrir manndrápstæki. Undir hann heyrir greiningardeild. Samkvæmt reglugerð frá 2007 á hún að  rannsaka landráð og brot gegn stjórnskipan ríkisins og æðstu stjórnvöldum þess og leggja mat á hættu á hryðjuverkum og skipulagðri glæpastarfsemi. Á heimasíðu ríkislögreglustjóra segir svo, feitletrað: Yfirstjórn ríkislögreglustjóra er í höndum fjögurra manna; ríkislögreglustjóra og þriggja sviðsstjóra.

Allt er þetta gott og blessað eða þannig.

 

Tuttugasta febrúar  síðast liðinn var birt mat ríkislögreglustjóra á hættu af hryðjuverkum og öðrum stórfelldum árásum. Hún var unninn af greiningardeild lögreglustjórans. Það segir meðal annars:

„Lögregla á Íslandi býr yfir upplýsingum um einstaklinga sem telja verður hættulega samfélaginu þar sem viðkomandi búa yfir bæði löngun og getu til að fremja voðaverk“ (þessa sömu málsgrein er einnig að finna annars staðar í greinargerðinni). „Lögreglan hefur hins vegar takmarkaðar heimildir og getu til að bregðast við. Samráðsvettvang skortir fyrir lögreglu, félagsþjónustu og heilbrigðisyfirvöld til að taka á þessum vanda. Mikilvægt er að lögregla, heilbrigðisyfirvöld og aðrir aðilar komi saman og miðli upplýsingum um einstaklinga sem kunna að ógna öryggi almennings. Mikilvægt er að lögreglu berist upplýsingar úr samfélaginu um einstaklinga sem kunna að vera reiðubúnir að fremja slík ódæðisverk. Berist slíkar upplýsingar ekki eða birtist á samfélagsmiðlum hefur lögregla ekki möguleika til inngripa til þess að afstýra þeim.

Um þann möguleika að fólk hér á landi reynist tilbúið til að fremja hryðjuverk í nafni tiltekinna samtaka gildir hið sama; hann verður heldur ekki útilokaður.

Í landinu eru til vopn, aðgengileg almenningi, sem nýta má til að framkvæma hryðjuverk og aðrar stórfelldar árásir… Almennt er talið að ekki sé hægt að útiloka hættu á hryðjuverkum vegna ástandsins innanlands eða í heimsmálum.“

 

Óhjákvæmilega vekur þessi lestur óhug. Lögreglan segist vita um einstaklinga sem telja verður hættulega samfélaginu þar sem viðkomandi búa yfir bæði löngun og getu til að fremja voðaverk. Ekki er greint frá nöfnum þessa voðalega fólks. Bara vakin athygli á því að það sé hér. Og þá styttist í að sá sem orðið hefur óttasleginn við lesturinn fari að velta því fyrir sér hvort þetta geti verið hann Halli í hinu húsinu eða Karólína í kjallaranum. Og hringi í lögguna, því að ríkislögreglustjórinn biður okkur um að njósna um náungann með þessum orðum: „Mikilvægt er að lögreglu berist upplýsingar úr samfélaginu um einstaklinga sem kunna að vera reiðubúnir að fremja slík ódæðisverk.“

Það fylgir ekki sögunni hverjir skipi greiningardeildina, hverjir það eru sem hafa svo litla þekkingu á mannlegu eðli, hverjir það eru sem orðnir eru svo alteknir af vænisýki. En það skiptir máli við mat á áreiðanleika greiningarinnar að vita hverjir það voru sem sömdu hana.

 

Mannkynssagan kennir að vopn kalla á vopn, ofbeldi á ofbeldi, ótti á ótta. Frá því var skýrt í hádegisfréttum Ríkisútvarpsins í dag, 3. maí, að lögreglumaður í  New York „sat ásamt öðrum í ómerktum bíl þegar þeir sáu mann hagræða einhverju í beltinu sínu. Þeir nálguðust manninn til að ræða við hann en þá skaut hann inn í bílinn, beint í höfuð lögreglumannsins.“