Stytting vinnuvikunnar

 

Því er gjarna haldið fram að háir skattar verði til þess að letja fólk til vinnu og hafa helstu hugmyndasmiðir frjálshyggjumanna hér á landi jafnvel haldið því fram að Íslendingar skili ekki nægilega löngum vinnudegi!!??

 

Prófessorar við Harvard og MIT hafa rannsakað mismunandi vinnutíma í vestrænum þjóðfélögum og kannað skýringargildi annarra þátta á vinnutíma en skatta. Niðurstöður þeirra eru að skattar skýri aðeins lítinn hluta af breytilegu vinnumtíma þjóða. Skýringuna sé að finna í styrk og skýrri stefnu launþegahreyfinga sem skipti þar öllu máli ásamt umfangi velferðarríkja og tekjuskipting. Grein Harvardmanna er að finna hér

 

Sé litið til fullyrðinga frjálshyggjumanna þá ættu Íslendingar að vinna mun minna en Bandaríkjamenn, við greiðum jú töluvert hærri skatta. Við vinnum hins vegar meir, sé miðað er við atvinnuþátttöku og meðalvinnutíma. Norðurlandabúar ættu samkvæmt kenningum frjálshyggjumanna einnig að vinna minna en aðrir í Evrópu, en atvinnuþátttaka þeirra er hins vegar mun meiri en hjá öðrum Evrópumönnum og svo maður tali nú ekki um Bandaríkin.

 

Í byrjun áttunda áratugarins voru vinnustundir álíka margar í Bandaríkjunum og Vestur-Evrópu. Meðalsvinnustindir launamanna eru nú næstum 50% færri í Evrópu en Bandaríkjunum. Bandaríkjamenn eru í dag að skila álíka jafnlangri vinnuviku og þeir gerði árið 1970.

 

Öll gögn benda til þess að það hafi verið umfram allt verið vegna áhrifa verkalýðsfélaga sem beittu sér í kjölfar áfalla innan atvinnugreina eins og þeirra sem áttu sér stað í Bandaríkjunum og Evrópu á 8. og 9. áratugnum. Samdráttur í hagkerfi þar sem verkalýðsfélög eru til staðar leiðir til fækkunar vinnustunda undir kröfunni “Styttri vinnutími, vinna fyrir alla”.

 

Við samskonar áfall í hagkerfi þar sem ekki eru verkalýðsfélög, eða þau eru veik, fjölgar hins vegar vinnustundunum.

 

Íslendingar alltaf á eftir

Fram eftir allri síðustu öld var því ákveðið haldið að íslenskum launamönnum af stjórnmálamönnum að allir hefðu gott af því að vinna og sjaldgæft var að menn færu í orlof. Þegar samið var um styttingu vinnuvikunnar jókst einfaldlega fjöldi yfirvinnutíma.

 

Vinnudagurinn styttist mikið við iðnvæðinguna. Í Englandi skilaði t.d. meðallaunamaður um 3.000 klukkustundum á ári árið 1840, en undir lok tuttugustu aldarinnar er þessi tala komið niður í 1.700 klst. Á árunum 1950 til 1980, þegar vélvæðingin er hvað umfangsmest, fækkaði árlegum meðalvinnustundum á Íslandi úr um 2.400 klst. í um 1.900 klst. En á hinum Norðurlöndunum eru sömu tölur um 1.900 klst. árið 1950 og eru komnar niður um 1.600 klst. árið 1980.

 

Tæknivæðingin náði miklu skriði í kjölfar rafeindabyltingarinnar og varð til þess að framleiðni jókst mikið. Umfangsmikil umræða var meðal launamanna þess var krafist, að framleiðniaukning ætti að skila sér að ákveðnum hluta í launaumslögin, en ekki einungis til eigenda fyrirtækjanna. Verðmætasköpunin færi fram með hinni vinnandi hönd.

 

Árið 2010 er vinnutíminn á hinum Norðurlöndunum kominn í um 1.550 klst. og er þá svipaðar í öllum þróuðum Evrópuríkjum. Meðalvinnutíminn Íslendinga er hins vegar um 1.750 klst.

 

Í framangreindum samanburði er ætíð bent á óstöðugan gjaldmiðil. Hann valdi hárum vöxtum og verðlagi og hafi sett íslenskar fjölskyldur í þá stöðu að verða lengja vinnuvikuna svo þeir nái að standa undir greiðslur af lánum til þess að koma þaki yfir fjölskylduna og tilraun til þess að ná samskonar lífskilyrðum og hafa verið á hinum Norðurlöndunum.