Spáðu í mér

Hafiði einhvern tíma spáð í því, elskuleg, hvernig tungumálið okkar breytist, og hvers vegna?

Sjálfur hugsa ég mikið um hið fyrra, en hef ekki hugmynd um hið seinna. Við höfum fræðimenn til að svara því.

En þegar maður er sjálfur Svanberg inn við beinið rekur ýmislegt á fjörurnar.

Mér er til dæmis í ljósu minni hvenær ég heyrði fyrst orðalagið „Spáðu í því…“

Það var á ritstjórnarskrifstofu Mannlífs, fyrir sirka rúmlega fimmtán árum. Þar hafði ég einhvern starfa, meðal annars við að leiðbeina nýjum blaðamanni í metnaðarfullu verkefni. Þetta var hálfþrítugur sperrileggur, en mjög efnilegur.

Þangað til hann sagði: „En spáðu í því, að…“

Hann var hræddur við mig í nokkra daga eftir að ég urraði á hann: „Spáðu í því? Hvar lærðirðu íslenzku? Er þetta eitthvað sem þið segið í Vestmannaeyjum?“

Þetta voru auðvitað harkaleg viðbrögð og í engu samræmi við tilefnið. Svo gat alveg verið að fólk með eftirnafnið Marshall talaði öðruvísi en við hin.

Greinin sem hann skilaði var mjög fín og þetta jafnaði sig á milli okkar.

En eftir þessa vestmanneysku árás á málkennd mína hef ég verið viðkvæmari en ella fyrir þessari lúmsku breytingu, sumsé að sögnin að „spá í“ stýri þágufalli frekar þolfalli. Að við spáum í einhverju frekar en í eitthvað.

Þetta er nýja þágufallssýkin.

Mér heyrist að núorðið sé það sirka fiftí-fiftí hvora útgáfuna fólk notar. Kannske er þágufallið vinsælla meðal yngra fólks, en þó ekki endilega.

Fyrir skömmu heyrði ég fræðimann í útvarpinu (við erum að tala um Rás eitt) segja „spá í því.“ Samstundis gjaldféll allt sem hann sagði eftir það. Svona eru fordómarnir harðir.

Annar fræðimaður, Stefán Pálsson sagnfræðingur, sem hefur þó gott vald á tungunni og ríkari orðaforða en margur, hefur smitazt af þessari veiki. Þegar ég spurði um orðalagið svaraði hann með útúrsnúningum.

Og sveimér ef ég heyrði ekki Seðlabankastjórann taka svona til orða í fréttum núna í vikunni.

Svona er þetta.

Og ég hef semsagt verið að tuða um nýju þágufallssýkina anzi lengi.

Mest og flest viðbrögðin fæ ég undantekningalaust þegar ég spyr um – ekki um þolfall og þágufall (hverjum er ekki sama?) heldur eitt dægurlag.

Söng Megas nokkuð: Spáðu í mér / þá mun ég spá í þér?

Hefðum við virkilega sungið það með honum í öll þessi ár?

Þegar þessa er spurt gera allir sér grein fyrir galskapnum. Hann verður svo augljós.

Takk, Magnús.