trusted online casino malaysia
Karl Th. Birgisson 24/10/2016

Kanínan úr hatti Viðreisnar

Það er alltaf ástæða til að fyllast efasemdum þegar stjórnmálamenn segjast ætla að lækka vexti.Benedikt Jóh.

Þetta er eitt af meginstefnumálum Viðreisnar. Þau segjast í auglýsingum ætla að lækka vexti, aflétta vaxtaokrinu sem fylgir krónunni. Hvernig?

Lausnin er svokallað myntráð, sem er í raun bara kunnugleg fastgengisstefna. Gengi krónunnar yrði fest við tiltekna mynt (eða jafnvel myntkörfu, sambland stærstu mynta) og haldið föstu þar. Ef um væri að ræða aðra vöru á markaði héti þessi stefna verðstöðvun eða verðfrysting í vöruskiptum.

Og hvernig á að halda krónunni á föstu gengi? Það á Seðlabankinn að gera, segir Viðreisn, í gegnum sinn gríðarlega gjaldeyrisforða. Hann kaupir og selur krónur og heldur genginu þannig stöðugu.

Með þessum fína stöðugleika myndu vextir smám saman lækka og enginn þyrfti að borga íbúðina sína þrisvar.

Í umhverfi frjálsra fjármagnsflutninga (formaður Viðreisnar segist vilja afnema höftin að fullu) er þessi stefna í bezta falli varasöm og í versta falli stórhættuleg.

Verðlag á markaði ræðst af framboði og eftirspurn. Í tilviki gjaldmiðla, og raunar ýmissar annarrar vöru líka, svosem olíu, skipta tiltrú og væntingar þó ekki minna máli.

Þeir sem halda að verð á olíu muni lækka hafa sterka tilhneigingu til að selja, ekki kaupa meira af henni á sama verði. Með því lækkar verðið og spádómurinn uppfyllir þannig sjálfan sig.

Eins öfugt, ef þeir telja að verðið muni hækka. Þá keppast þeir við að kaupa á núgildandi verði og með aukinni eftirspurn hækkar verðið að sjálfsögðu.

Spákaupmennska og afleiður eru óhjákvæmilegur fylgifiskur markaða af þessu tagi. Menn veðja á þróun verðs (gengis), taka alls kyns áhættu og reyna að hafa áhrif á verðið sér í hag.

Einkum tvennt heldur gengi gjaldmiðla uppi: Háir vextir og tiltrú fjárfesta. Með háum vöxtum (eins og núna) vilja fjárfestar gjarnan eiga krónur. Ef stefna og spá Viðreisnar gengur eftir og vextir lækka, þá munu þessir hinir sömu fjárfestar vilja selja krónur. Þær skila jú ekki sömu ávöxtun og áður. Með því lækkar verðið. Með öðrum orðum: Gengið lækkar.

Bætum svo við þetta kunnuglegri hjarðhegðun á mörkuðum. Það þarf ekki nema rétt nógu marga stóra fjárfesta til að álíta, að gengi krónunnar muni lækka – eða bara þrálátan orðróm sama efnis – og þá hoppa allir hinir á vagninn og gengið hríðfellur með kunnuglegum afleiðingum.

Hví ættu fjárfestar að halda að gengi krónunnar lækki? Margt gæti valdið því. Hærra olíuverð, lægra fiskverð, færri ferðamenn – alls konar. Einkum þó hundrað ára saga íslenzku krónunnar sem hefur ekkert gert annað en að lækka. Oft beinlínis hrynja.

Gengi gjaldmiðla ræðst nefnilega ekki sízt af tiltrú og trausti. Og af hvoru tveggju hefur krónan nákvæmlega ekkert.

Viljiði meira? Viðreisn vísar í langstærsta gjaldeyrisforða sögunnar – nefnir 700 milljarða króna – sem geri fastgengisstefnu hennar eiginlega barnaleik í framkvæmd.

700 milljarðar myndu alveg breyta heimilisbókhaldinu hjá mér, en í hinu alþjóðlega fjármálaumhverfi eru þeir hreinir smáaurar. Til samanburðar töpuðu erlendir kröfuhafar nokkur þúsund milljörðum á bankahruninu. Enginn þeirra fór einu sinni á hausinn við það. Þeir seldu bara kröfurnar á slikk og sneru sér að öðru.

Ef alvöruhreyfing kæmist á alþjóðamörkuðum með krónuna, vegna vantrausts, spákaupmennsku, afleiðum og stöðutöku, áhlaups eða hjarðhegðunar, þá kæmu engir 700 milljarðar Seðlabankans í veg fyrir að gengi krónunnar hryndi. Þeir hyrfu eins og dögg fyrir sólu.

Úr því að George Soros gat fellt gengi brezka pundsins upp á sitt eindæmi, hversu snúið yrði að gera slíkt hið sama við krónuna?

Eitt enn: Viðreisn nefnir reglulega dönsku krónuna sem fordæmi eða hliðstæðu við fastgengisstefnuna enda er danska krónan tengd við evru. Þetta er ekki beinlínis nákvæmt, svo að það sé bara kurteislega orðað.

Danska krónan er tengd við evruna í gegnum sýstem sem heitir ERM II. Það kerfi stendur engum til boða nema þeim sem annaðhvort eru í Evrópusambandinu og/eða eru að búa sig undir upptöku evru í kjölfar inngöngu. Þá njóta viðkomandi ríki líka stuðnings seðlabanka Evrópu við að koma á stöðugleika á milli gjaldmiðlanna.

Í stefnu Viðreisnar á íslenzki seðlabankinn hins vegar einn og óstuddur að verja krónuna með klinkbuddunni sinni.

Niðurstaða? Já, þessi: Stefna Viðreisnar er varasöm, jafnvel stórhættuleg. Eina leiðin til að losna við hávexti og verðtryggingu er að skipta um gjaldmiðil, ekki að reyna að púkka upp á þennan ónýta með óskhyggju byggða á ótryggum gjaldeyrisforða.

Og: Það er ljótt að nota falsrök til að selja kjósendum stefnu sína.

En það er þó hugsanlega staðfesting á því, að flokkurinn viti að stefnan sé ekki ýkja merkileg.

 

1,237