Hentugleikahjónabandið

Góður maður sagði við mig fyrir hartnær þrjátíu árum: Ólafur Ragnar Grímsson er tilbúinn að giftast hvaða skoðun sem er, ef hann telur það verða sér til framdráttar.

Þetta var vitaskuld ofmælt (er það ekki annars?), en rifjaðist upp í dag þegar ég hlustaði á forsetann flytja nýársávarpið.

Fyrir fjórum árum flutti hann næstum sams konar ávarp, þar sem hann tilkynnti að hann væri að hætta. Rífum tveimur mánuðum seinna hafði hann skipt um skoðun og rakti til þess fjórar ástæður:

1. Óvissu um stjórnskipanina og stöðu forseta (stjórnarskráin)
2. Átök um fullveldið (ESB)
3. Umrót „á vettvangi þjóðmála og flokkakerfis“
4. Allar undirskriftirnar sem Guðni safnaði

Í dag tilkynnti forsetinn aftur að hann væri að hætta og bar því eingöngu við, að nú væri allri óvissu eytt og hans væri þess vegna ekki lengur þörf.

Þetta er – með fullri virðingu – tóm þvæla. Nefnum bara tvennt þetta fyrsta.

Hugsanlegar breytingar á stjórnarskránni eru í algeru uppnámi. Ríkisstjórnin hefur ekkert gert með niðurstöðu stjórnlagaráðs og þjóðaratkvæðagreiðslu í kjölfarið. Það er líklega einsdæmi á Vesturlöndum og þótt víðar væri leitað.

Nú er að störfum stjórnarskrárnefnd skipuð fulltrúum þingflokkanna. Hún hefði með réttu átt að skila af sér snemma í desember, svo að þjóðaratkvæðagreiðsla um tillögur hennar gæti farið fram samhliða forsetakosningum í sumar. Stjórnarflokkarnir hafa hins vegað tafið og þæft vinnuna von úr viti, nefndin er hvergi nærri niðurstöðu og klukkan tifar.

Tillaga núverandi þingminnihluta undir lok kjörtímabilsins 2013 (takk, Árni Páll, Kata, Gummi og Birgitta) um bráðabirgðaákvæði í stjórnarskránni kemur því þannig fyrir, að hægt er að breyta stjórnarskránni með einfaldri þjóðaratkvæðagreiðslu, en ekki þurfa að fara fram þingkosningar á milli, eins og almenna reglan í stjórnarskránni kveður á um.

Þetta er bráðabirgðaákvæði og í því felst líka, að slík atkvæðagreiðsla verður að fara fram á þessu kjörtímabili. Annars tekur aftur gildi gamla, almenna ákvæðið.

Ég er máske óþarflega svartsýnn í upphafi nýs árs, en ég er næstum því viss um að stjórnarflokkarnir munu koma í veg fyrir að nokkur þjóðaratkvæðagreiðsla fari fram um neitt, sem máli skiptir, á þessu kjörtímabili. Um þetta verða mikil átök og læti, og ekki að ástæðulausu, en að öllu samandregnu er alls ekki hægt að halda því fram að óvissu um stjórnarskrána sé eytt. Barasta alls ekki hreint.

Svo er það Evrópusambandið. Það er líka næstum því öruggt, að næsta ríkisstjórn mun standa við það kosningaloforð allra flokka (sem núverandi ríkisstjórn sveik), að framhald viðræðna við ESB skuli ráðast í þjóðaratkvæðagreiðslu. Það er svo eindregin krafa meiri hluta þjóðarinnar að framhjá henni verður ekkert horft.

Við vitum auðvitað ekki hvernig slík atkvæðagreiðsla fer, þótt kannanir bendi núna til þess að langflestir vilji klára viðræðurnar. Það getur breytzt, en hver sem niðurstaðan verður er engan veginn hægt að halda því fram núna að óvissu um framhald aðildarviðræðna við Evrópusambandið hafi verið eytt. Algerlega fjarri því.

Að þriðja atriðinu – að ekki sé lengur umrót á vettvangi þjóðmála og flokkakerfis – má svo hlæja langt fram eftir árinu.

En olræt. Forsetinn er að hætta og það skiptir mestu máli. Ekki af því að hann hafi alltaf verið slæmur forseti, alls ekki, heldur af því að með nýjum forseta gefst tækifæri til kaflaskipta. Við getum kvatt 20. öldina og loksins fagnað hinni nýju. Vonandi.

Það er hið mikilvægasta. Og auðvitað bara meinbægni af minni hálfu að vekja athygli á því, að Ólafur Ragnar Grímsson þurfti að giftast algerri rangtúlkun á raunveruleikanum til að komast að niðurstöðu sinni.

Sum hentugleikahjónabönd eru bara fjandi fín.